vrijdag 29 december 2017

President Weah moet vol aan de bak

Het zal niemand zijn ontgaan in Nederland dat George Weah het tot president van Liberia heeft geschopt. Tot nu toe was er weinig aandacht voor het boeiende verkiezingsproces dat Liberia vanaf augustus in zijn greep hield. Maar kranten, radio en TV berichtten deze week over zijn triomf. Na 98% van de stemmen geteld te hebben, deelde de Nationale Kiesraad (NEC) op 28 december mee dat hij was gekozen met 61,5% van de stemmen. Ik zat op mijn hotelkamer naar de live-stream van de NEC-persconferentie te kijken. Onmiddellijk na de mededeling dat hij had gewonnen, vulde de Tubman Boulevard, de toegangsweg naar het centrum waar mijn hotel aan ligt, zich met juichende, dansende mensen. Jong en oud, mannen en vrouwen, jongens en meiden lieten de emoties de vrije loop. En hoewel je als verkiezingswaarnemer neutraal moet zijn, liepen bij mij ook de rillingen over de rug. Het was een spontane uitbarsting van vreugde van zijn aanhang, die hier 12 jaar lang, met twee verloren verkiezingen, op heeft moeten wachten.


Winst in 14 van de 15 provincies

De aanhang van Weah is meestal gekenschetst als kansloze stadsjongeren en bewoners van de sloppenwijken in de hoofdstad Monrovia, waar een derde van de bevolking van Liberia woont.
Daar is met deze verkiezingen niet langer sprake van. Weah won glansrijk in 14 van de 15 provincies. Soms met verbluffende cijfers zoals 90,1% in Grand Kru, 88,8% in Sinoe, 88,5% in Grand Gedeh, 85,3% in River Cess en 81,3% in Maryland. De gemiddelde lezer van dit blog zegt deze namen natuurlijk niets, maar dit zijn allemaal vrij dunbevolkte provincies in het zuidwesten van land. Ver weg van Monrovia, niet alleen in afstand -over slechte wegen-, maar ook in politieke aandacht en geldstromen. Geen wonder dat de kandidaat van de regerende Unity Party, vice-president Boakai hier geen voet aan de grond kreeg. Dat kreeg hij alleen in de noordoostelijke provincie Lofa, waar zijn wieg ooit stond. Het was de enige provincie die hij (zeer ruim) won met 84,1%.

Helverlicht stemlokaal

De 2de ronde van de verkiezingen werd gehouden op 26 december, 2de kerstdag, maar daar doen ze in Liberia niet aan. Door de wekenlange uitstel van die 2de ronde, vanwege procedures die waren aangespannen door verliezende partijen, was de opwinding die verkiezingen met zich meebrengt, wel wat weggeëbd. In de week voor de verkiezingen was er nauwelijks sprake van enig (vreedzaam) campagnegeweld. Boakai liet zich eigenlijk niet zien; Weah deed in korte tijd nog enkele hoofdsteden aan in de dichtbevolkte provincies, zoals Bong en Nimba. Het was de dag na kerstmis, een dag waarop veel Liberianen moeten bekomen van feestelijke inspanningen als de kerkgang en familiebijeenkomsten, vaak in het dorp waar men vandaan komt, en waar dan niet kan worden gestemd.


Bovendien ging het nu maar om één verkiezing tussen twee kandidaten, terwijl op 10 oktober de mensen niet alleen een keuze moesten maken uit 20 presidentskandidaten, maar ook nog een stem moesten uitbrengen op een kandidaat voor het Huis van Afgevaardigden.  
Dit alles leidde ertoe dat de opkomst met 56% beduidend lager was dan op 10 oktober (75,2%).
Met een collega uit Nigeria, die werkzaam is bij de kiesraad aldaar, bezocht ik een aantal stembureaus in het noordelijke deel van Monrovia. Toen de stemlokalen opengingen om 8 uur stonden er weliswaar al kiezers te wachten, maar beduidend minder dan in oktober. Dat zou de hele dag zo blijven. Korte rijen, de stem was snel uitgebracht, de politiemensen die buiten een oogje in het zeil moesten houden, hadden een lazy day. Bij het sluiten van de stembussen om 6 uur was er geen haastig aanlopende kiezer meer te bekennen. En ook het tellen van de stemmen was snel gebeurd. Moesten wij op 10 oktober tot 3 uur ’s nachts waakzaam de handelingen van de stembureauleden volgen, nu was het om 8 uur gepiept.

De stembus is zojuist nog bij daglicht geleegd 
We hadden overigens wel, toevallig, een a-typisch stembureau uitgezocht om het tellen der stemmen te observeren. Het was een ruim en helverlicht schoollokaal, waar wij in oktober het cruciale tafereel in het licht van zaklantaarns moesten zien te volgen. Minstens zo bijzonder was dat Boakai het ruim won van Weah (190-100), en dat was een van de weinige stemlokalen in Monrovia waar dat gebeurde.

Boakai leest zijn nederlaagtoespraak voor
Hoffelijke nederlaagtoespraak

De verliezende Boakai, die eigenlijk al voor de verkiezingen het hoofd had laten hangen, gaf zich snel gewonnen. Ik was vandaag bij zijn ‘nederlaagspeech’, die hij voor het partijkantoor van de Unity Party uitsprak. Daar waren zo’n 100 journalisten en even zovele UP-aanhangers bij. Het was een emotionele gebeurtenis, menig traantje werd weggepinkt. In een zeldzaam hoffelijke toespraak vertelde hij Weah gefeliciteerd te hebben en hem behulpzaam te willen zijn bij de overdracht. Boakai benadrukte een aantal keren dat de verkiezingen vreedzaam waren verlopen, dat het volk had gesproken en dat er aan een betere toekomst voor Liberia gewerkt moest worden. Hij raakte een tere snaar door zijn partij op te roepen, ik zeg het even in mijn eigen woorden, zichzelf opnieuw uit te vinden. Want anders dan de naam doet vermoeden, was de Unity Party allesbehalve een eenheid. Gedurende de campagne spraken vooraanstaande partijleden met verschillende monden; sommigen liepen over naar de partij van Weah. En het ergste van alles: de aftredende UP-president Ellen Johnson-Sirleaf had geen vinger uitgestoken om Boakai in zijn campagne te steunen. Elke UP-aanhanger gaf de laatste weken fors op haar af en beschuldigde haar ervan Weah te steunen. Uiteraard heeft ze zich daar nooit over uitgesproken, maar zes dagen voor de verkiezingen gaf ze toch een duidelijke hint in die richting. Ze was in Gbarnga om het begin te markeren van de aanleg van een weg van Gbarnga naar Salayea. Salayea ligt in… Lofa, het bolwerk van Boakai. Maar ze nodigde niet Boakai, maar Weah uit, die ‘toevallig’ in de buurt was, om de eerste spade in de grond te steken… In zijn afscheidsspeech weigerde Boakai dan ook de naam van de president uit te spreken.

Weah en Johnson-Sirleaf scheppen er lustig op los
Historische verkiezingen

Het waren historische verkiezingen. Voor het eerst in de geschiedenis is een ‘indigeous’ Liberiaan in vrije en eerlijke verkiezingen (wat dát waren ze) tot president gekozen.
De komende weken zal het feest zijn voor de CDC-aanhangers, zo heeft de partij aangekondigd. Op 22 januari wordt Weah geïnstalleerd. Vanaf dat moment zullen alle ogen ánders op hem gericht zijn. Gaat hij zijn belofte waarmaken om de verstikkende corruptie aan te pakken? Om het onderwijs en de gezondheidszorg veel beter te laten functioneren? Wie zal hij als ministers benoemen: besmette namen uit het Charles Taylor-verleden of jonge, onkreukbare professionals? Welke ruimte krijgt zijn met hem gekozen vicepresident Jewel Howard-Taylor, de ex-vrouw van Charles Taylor? Welke economische politiek gaat hij voeren om de vele natuurlijke rijkdommen van Liberia ten goede te laten komen aan de sociale ontwikkeling in eigen land? Hoe gaat hij werk maken van zijn opmerking dat het prima is als Liberianen naar Europa of de VS emigreren? En hoe denkt hij zijn beloften te kunnen financieren met een staatsbegroting van rond de 550 miljoen dollar per jaar? Vragen, waar niemand in Liberia op dit moment antwoord op kan geven. Na 22 januari zal Weah, die beroemd en geliefd is geworden door met zijn voeten te spreken, met woorden én daden vol aan de bak moeten om de enorme verwachtingen van zijn kiezers waar te maken.

Geen opmerkingen: