Liberia staat onder grote internationale druk

De datum van de tweede ronde van de presidentsverkiezingen in Liberia staat nog steeds in de sterren geschreven. Zoals in vorige afleveringen van dit blog beschreven, wordt de geldigheid van de verkiezingen betwist door enkele verliezende partijen, onder aanvoering van de Liberty Party en de Unity Party. Bezwaarschriften zijn ingediend, hoorzittingen worden gehouden en de laatste fase zit er aan te komen: in beroep gaan bij de laatste, en hoogste, instantie: de Hoge Raad. Of dat gaat gebeuren is op dit moment nog steeds onduidelijk.

Er lijkt wat twijfel te sluipen in de Liberty Party en de Unity Party, de regeringspartij die haar kandidaat en vicepresident Joseph Boakai, het zag afleggen in de eerste ronde met 28,8% tegen George Weah van de oppositionele Coalition for Democratic Change, die 38,4 scoorde. De twee zullen het in de 2de ronde tegen elkaar moeten opnemen.

Kiezers staat in de rij

Immense internationale druk

Die twijfel wordt mede ingegeven door de immense internationale druk die op hen wordt uitgeoefend om het niet te bont te maken. Allereerst waren er de bevindingen, meteen na de verkiezingen van 10 oktober, van een achttal internationale waarnemersorganisaties, die weliswaar een aantal incidenten en onregelmatigheden constateerden, maar geen georganiseerde, grootschalige fraude waar de klagende partijen het over hebben.

Op 14 november kwam de EU-delegatie in Liberia, met een verklaring, ondersteund door EU lidstaten Frankrijk, Duitsland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk die een ambassade in Liberia hebben. In die verklaring wordt eraan herinnerd dat de EU de laatste 12 jaar fors heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van het land. En daar wordt het volgende aan toegevoegd:

‘The European Union is looking forward to continuing our cooperation with Liberia's new President and new government.  The Liberian people demonstrated their commitment to democracy through the high turnout of voters on 10 October who cast their ballots in a peaceful atmosphere.  It is now the responsibility of all stakeholders to ensure that the electoral process continues in a manner which respects the will of the people, thereby putting Liberia's interests first. We trust that this will continue to be the case.’

Deze diplomatieke taal laat er geen misverstand over bestaan: de verkiezingen in oktober waren geloofwaardig en de verliezers moeten hun verlies nemen ‘thereby putting Liberia's interests first’.

With rights come responsibilities

Een dag later volgde de Verenigde Staten, en die deed er nog een schepje boven op. Na geconstateerd te hebben, dat partijen het recht hebben om bezwaar te maken, wordt opgemerkt: ‘We note, however, that with rights come responsibilities’.

De verklaring wordt besloten met: ‘Liberia’s political leaders should take their cue from the citizens who waited patiently to vote and did so with respect for their fellow citizens, regardless of political views.  Efforts by any actors to impede the expressed will of Liberia’s people for personal ambition could risk goodwill and future investments in Liberia by international partners.  The Liberian people and the international community have worked too hard and invested too much to watch Liberia’s progress stall.  The United States remains committed to Liberia’s future and encourages Liberians to conclude the presidential electoral process as soon as possible to allow Liberia’s democratic and economic progress to continue.’

Verenigde Naties

Gisteren, 22 november, kwam de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties met een persverklaring, die evenmin aan duidelijkheid te wensen overlaat. Een citaat:

‘The members of the Security Council called on Liberian claimants and institutions to resolve any disputes, including pending litigation, in an appropriate, fair, transparent, and expeditious manner with a view to permit the timely conclusion of Liberia’s electoral process and a peaceful transition of power to a new president in accordance with timelines outlined in Liberia’s Constitution.  The members of the Security Council called upon leaders of all political parties to continue to refrain from incitement of followers toward any violent action.’

Het moge duidelijk zijn: de internationale gemeenschap roept de Liberty Party en de Unity Party op hun verlies te nemen en de grondwettelijke termijn te respecteren: de 2de ronde moet gehouden worden op het tijdstip dat de nieuwe president geïnstalleerd kan worden op de 3de maandag in januari. Dat zou betekenen dat die tweede ronde in de tweede helft van december gehouden moet worden. Het wordt nog spannend de komende week.

De spanning loopt langzaam op in Liberia

De spanning loopt langzaam maar zeker op in Liberia nadat de voorbereidingen voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen op bevel van de Hoge Raad zijn stopgezet. Niet dat er op straat van alles gebeurt, maar in de talloze talk-shows op de radio en in de kranten duiken vele ‘kenners’ op die met allerhande theorieën komen. Voor de verliezers is president Ellen Johnson-Sirleaf nog steeds de kwade pier, met in haar kielzog de door haar benoemde Kiesraad. Die moet van de aanvoerder van het verzet, de ruim verliezende kandidaat van de Liberty Party Charles Brumskine (9,6%) het veld ruimen. Hij denkt waarschijnlijk: wat in Kenia kan, kan ook in Liberia.

Brumskine eist nieuwe verkiezingen, zowel voor het presidentschap, als voor de 73 zetels van het Huis van Afgevaardigden. De regerende, maar ook verliezende, Unity Party wil alleen nieuwe presidentsverkiezingen. Anderen spelen met de gedachte van een interim-regering. De winnaar van de eerste ronde, de Coalition for Democratic Change, wacht nog steeds rustig af. Zij stralen uit zeker van de overwinning te zijn, als de tweede ronde wordt gehouden tussen hun kandidaat George Weah (38,4% in de eerste ronde) en de UP-man Joe Boakai (28,8%), de vice-president. ‘Al wordt het een 3^de, een 4^de of een 5^de ronde, wij zullen winnen’, zo verzekerde Weah zijn supporters op een bijeenkomst in hun hoofdkwartier.

Filibusteren

Intussen zijn de verliezende partijen aan het filibusteren. Er zijn twee mogelijkheden om klachten in te dienen tegen vermeende misstanden tijdens de verkiezingen. Dat kan op het niveau van de provincie en op landelijk niveau bij de kiesraad. Als de klager in de provincie niet zijn zin krijgt, kan hij of zij in beroep bij de Kiesraad. Als de Kiesraad een beroep of een rechtstreeks bij haar ingediende klacht afwijst, kan nog in beroep worden gegaan bij de Hoge Raad, die het laatste woord heeft. Uiteraard zijn er termijnen aan die procedures verbonden, maar als alles wordt doorlopen ben je ergens in de 2de helft van december. En dan begint het te knijpen, want de grondwet bepaalt dat de president de 3^de maandag van januari moet worden geïnstalleerd. Als de Hoge Raad zou besluiten, ergens in de december dus, dat de eerste ronde moet worden overgedaan, is die 3^de maandag sowieso niet haalbaar, want er zal hoogstwaarschijnlijk dan ook een 2^de ronde volgen. Nu verwacht ik niet dat dit besloten zal worden. Maar ook als de tweede ronde wél in december plaats vindt, wordt het dringen, aannemende dat de verliezer opnieuw de wettelijke mogelijkheid van beroep zal aangrijpen.

De stembiljetten voor de 2de ronde zijn al gedrukt

Een rommeltje

Er zijn op het niveau van de provincie ruim 100 klachten ingediend door politieke partijen, onafhankelijke kandidaten en kiezers. Dat kan van alles zijn. Een stembus is niet op de goede manier verzegeld, een stembureau is pas om 11 uur opengegaan in plaats van 8 uur, het formulier met de uitslag van een stembureau is niet goed ingevuld, een kandidaat heeft geld uitgedeeld in ruil voor stemmen, kiezers zonder stempas mochten stemmen, kiezers stemden met een valse stempas, stembureauleden waren onbeschoft enzovoorts enzovoorts. Voor elke klacht wordt een hoorzitting gehouden door een speciale Hearing Commission, getuigen kunnen worden opgeroepen, waarna het vonnis wordt geveld. Daar kan vervolgens weer tegen in beroep worden gegaan, zoals hierboven uitgelegd.

Ik heb de afgelopen week een aantal van die hoorzittingen bijgewoond. Soms gaat het goed, vaker is het een rommeltje. De voorzitter maakt er een potje van, de advocaat van de klager komt een uur te laat, of er komt helemaal niemand opdraven. Praktisch alle klachten worden verworpen. De belangrijkste redenen zijn dat de klager niet bereikt kan worden, dan wel niet komt opdagen, of er is een gebrek aan enig bewijs. Soms wordt het vonnis goed beargumenteerd. Soms is het te kort door de bocht. Bij een zaak die ik bijwoonde was de voorzitter vergeten een direct belanghebbende, nl. de winnaar van de verkiezing in dat district, uit te nodigen. De klager, die tweede werd met een handvol stemmen verschil, was wel aanwezig. De voorzitter besloot de klager gelijk te geven. Er mocht herstemd worden in een aantal stembureaus en de vrouw die twee keer had gestemd moest gearresteerd worden. De winnaar tekende protest aan bij de Kiesraad en het vonnis van de gemakzuchtige voorzitter werd vernietigd. Er werd een nieuwe hoorzitting gehouden, met beide partijen. De uitslag wordt volgende week bekend gemaakt. Ik schat in dat de klager nu ongelijk krijgt.

Brumskine is wel de enige kandidaat met een App

Massale fraude

Maar de Liberty Party, aangevoerd door advocaat Brumskine, heeft er werk van gemaakt. In een 9 pagina’s tellend bezwaarschift is een serie klachten verzameld, die moet bewijzen dat de verkiezingen gekarakteriseerd worden door ‘gross irregularities and fraud’. Het is inderdaad een indrukwekkende lijst van incidenten die in een aantal van de ruim 5000 stemlokalen ongetwijfeld zijn gebeurd. Maar is er sprake van georganiseerde, grootschalige fraude?

Het is aan de Liberty Party om dat alsnog te bewijzen op de zittingen die gaan komen, want dat gebeurt niet in hun bezwaarschrift dat een aaneenrijging van losse en geheel verschillende incidenten is.

Waar ik me over opwind is dat politici die  al 12 jaar - en vaak nog langer - aan de macht zijn, en in talloze gevallen de rule of law aan hun laars hebben gelapt, nu van alles er bij slepen om de oppositionele CDC van de overwinning af te houden. Nog treuriger is het dat zij Liberia met een door en door corrupte overheid hebben opgescheept, waar ze zelf uitgebreid deel van uitmaken, die niet bij machte is een minimum aan redelijk onderwijs te organiseren, een functionerend elektriciteitsnet van de grond te tillen, basale gezondheidszorg, fatsoenlijke huisvesting en schoon water te bieden, enz.  En dan eisen ze wel dat de verkiezingen vlekkeloos verlopen. Natuurlijk is er van alles misgegaan tijdens de verkiezingen, dat kan namelijk niet anders in een door de corrupte elite onderontwikkeld gehouden land als Liberia, maar niet op de schaal en met een georganiseerde macht die zij erachter wanen.

De CDC stelt zich nog keurig op, maar aangezien die vooral veel jongeren uit de slums aanspreekt, is het spelen met vuur wat de verliezers doen. Laten we hopen dat de winnaars en verliezers volhouden wat ze tot nu toe steeds zeggen: de zaak wordt vreedzaam met legale middelen uitgevochten en de Hoge Raad heeft het laatste woord. 

De verkiezingsfinale is uitgesteld

Het was een bewogen week in Liberia. Iedereen leek zich op te maken voor de 2de en beslissende ronde van de presidentsverkiezingen, die op dinsdag 7 november was gepland. Maar op zondag 29 oktober belegde de regerende, maar verliezende, Unity Party (UP) een persconferentie. Samen met twee andere verliezers: de Liberty Party (LP) en de All Liberian Party (ALP). En daarin werd een bommetje gelegd. De UP verklaarde de Liberty Party te steunen in haar protesten, die in een formeel bezwaar waren gegoten, tegen de wijze waarop de verkiezingen op 10 oktober waren gehouden. Nu heeft niemand de tekst van het bezwaarschrift nog gezien, maar volgens de voorgelezen persverklaring was er sprake van ‘widespread and systematic fraud, inefficiencies and deliberate actions’ door de National Elections Commission (NEC), de Kiesraad van Liberia.

Nu was zoiets wel te verwachten, omdat de leider – en verslagen presidentskandidaat van de LP – Charles Brumskine in de dagen ervoor al luid had verkondigd dat de verkiezingen, in mijn woorden, een zooitje waren.

Infographic: Frontpage Africa

UP in het nauw

Verrassend was echter dat de persconferentie in het partijkantoor van de UP werd gehouden – en werd voorgelezen door de partijvoorzitter van diezelfde partij. (Zie hier de videoregistratie.) Dat de UP – en de onbeduidende ALP- zich aansloten bij de LP had twee redenen. Allereerst dat de UP-kandidaat, vicepresident Joe Boakai, bijna 10% minder stemmen had dan de winnaar van de eerste ronde, George Weah, die 38,4% scoorde. En dat daarmee de kans om in de 2^de ronde 50% plus 1 te halen bijzonder klein is. Mede, en dat is de tweede reden, omdat twee dagen ervoor de ex-warlord Prince Johnson (8,2%) zijn steun had betuigd aan Weah (zie mijn Bericht van vorige week). De UP, die had gehoopt op zijn steun, moest dus wel een move bedenken om in ieder geval de LP (goed voor 9,6%) aan zich te binden. En dat gebeurde dus op die persconferentie, waar ze pal achter de LP ging staan. In de aankondiging van de persconferentie stond ook dat de verrassende nieuwkomer, het ANC van Alexander Cummings (7,2%) van de partij zou zijn, maar dat bleek bij het begin van de persconferentie niet het geval te zijn.

Tijdens het voorlezen van hun Official Joint Position werd duidelijk waarom het ANC had afgehaakt.

Ellen Johnson Sirleaf

Onder uit de zak

Het zal niet vaak in de politieke geschiedenis van welk land dan ook zijn voorgekomen dat de zittende, na 12 jaar vertrekkende president, zo onder uit de zak kreeg van een partijgenoot als Ellen Johnson Sirleaf op deze zondagmiddag. Zij had het verkiezingsproces verstoord. Ze werd beschuldigd van ‘sowing seeds of discord yet again with the intent of disrupting the fragile peace of Liberia’. En de UP-voorzitter vervolgde strijdbaar ‘We cannot and will not tolerate this unacceptable course’ en hij roept de Liberianen ‘to rise up’.  Even stak hij de loftrompet over de 12 jaar vrede onder haar bewind, om daarna snel over te schakelen naar ‘the scathing effects of corruption and waste, neoptism, poverty, and selective application of justice and the rule of law.’ Hij beschuldigde de president ervan om een bijeenkomst te hebben georganiseerd met NEC-magistraten om zich met het verkiezingsproces te kunnen bemoeien, ‘an act of intimidation and inducement.’ Hij herinnerde eraan dat er een printer van kiezerskaarten was aangetroffen bij een staflid uit haar entourage, en dat er talloze kiezerskaarten in handen waren gekomen van mensen die daardoor twee keer konden stemmen. In dit alles zagen de drie partijen de hand van Johnson Sirleaf die zo wil uitmaken wie haar opvolger wordt. En daar zit nu net de pijn van de UP. Johnson Sirleaf heeft geweigerd haar steun te geven aan Boakai, 12 jaar haar vicepresident, en nu de UP-kandidaat. Vandaar deze verbale afstraffing.

Joe Boakai

Gotspe

Op zich hebben de drie partijen wel enige punten. Er is inderdaad een fors aantal onregelmatigheden tijdens de verkiezingen geconstateerd, ook door de internationale waarnemers, zoals NDI. Maar om te spreken van widespread and systematic fraud zonder daarvoor enig bewijs te leveren is een gotspe. Op het beleid van Ellen Johnson Sirleaf valt eveneens veel aan te merken. Nepotisme, corruptie, grote armoede: ze heeft er weinig tegen in gebracht. Evenmin als de vele UP-parlementariërs. Maar om haar te beschuldigen van inmenging in de verkiezingen is van een andere orde.

Zij reageerde dan ook geprikkeld met een verklaring ‘that these allegations are completely baseless, and are an unfortunate attempt by agent provocateurs to undermine Liberia’s democratic process. These allegations fall in the category of "hate speech" and "inciting language" which should be condemned and disavowed by all peace-loving Liberians. We like to be specifically clear that at no time has President Sirleaf interfered in the process, outcome or results of the 2017 General and Presidential Elections’.

Ruud Heus (Feyenoord) belet George Weah (Monaco) de bal te spelen
(halve finale Europa Cup 2, 2-2, 15 april 1992)

Presidentiële George Weah

De rauwe persconferentie was een mooie aanleiding voor ex-wereldvoetballer George Weah om zich de volgende dag presidentieel op te stellen. Hij hield een toespraak in de Rotunda, een ronde publieksruimte in het parlementsgebouw. Hij riep alle partijen op vreedzaam en constitutioneel te handelen en sprak zijn volste vertrouwen uit in de bezwaarprocedure. De LP diende dinsdag haar bezwaarschrift in bij de Kiesraad en de Supreme Court. De Supreme Court droeg daarna de Kiesraad op de voorbereidingen voor de 2^de ronde te stoppen totdat de bezwaren zijn behandeld en er een uitspraak is gedaan. Vandaag, vrijdag 3 november, zijn de Liberty Party en de Kiesraad gehoord. Maandag 6 november volgt de uitspraak. Dan zal ook duidelijk worden wanneer de 2^de ronde gehouden zal worden.