Verkiezingskoorts neemt toe in Liberia

Ik ben weer terug in Liberia om bij te dragen aan NDI’s programma dat luistert naar de fraaie naam ’Fostering Citizen-Responsive Policies and Legislative Processes’. Oftwel het stimuleren (want dat is het meer dan fostering > koesteren) van een open en productieve relatie tussen parlementariërs en burgers. En dat betekent dat NDI burgergroepen traint hoe ze op een effectieve manier parlementariërs kunnen benaderen en beïnvloeden en begrijpen hoe parlementaire structuren en mores werken. En ‘aan de andere kant’ parlementariërs probeert bij te brengen dat het nuttig voor hen én de democratie is als zij open staan voor deze stemmen van onderop en in hun werk daartoe ook openingen biedt.

NDI heeft het afgelopen jaar al het nodige georganiseerd om burgergroepen en politici bij elkaar te brengen. Mijn inbreng is er deze weken vooral opgericht dat parlementariërs zich een werkwijze gaan eigen maken die ervoor zorgt dat het geluid van de straat ook wordt gehoord – én er iets mee gedaan wordt. Dat kan op vele manieren. Allereerst is het zonneklaar voor iedereen in Liberia wat de grootste, met elkaar samenhangende problemen zijn: de armoe, de slecht functionerende gezondheidszorg, het haperende onderwijs, de werkloosheid, falend economisch beleid waardoor de vele grondstoffen voor een appel en ei door multinationals het land worden uitgevoerd enz. Elke fractie zou haar inspanningen, haar strategie en werkwijze moeten laten leiden door de vastberaden wil om deze problemen aan te pakken. Dat gebeurt nu veel te weinig. De oppositie is er vooral op gebrand de regerende partij pootje te lichten – en andersom.

Verder zouden partijen veel actiever moeten zijn om het parlement ‘opener’ te laten functioneren door middel van publieke hoorzittingen, ‘fact finding missions’ die het land in gaan, tijdig de agenda, voorstellen en besluiten te publiceren enz.  

Nu krijgen veel parlementen in de wereld -vaak terechte- kritiek, ook in Nederland. Maar de aard én oorzaak van de problemen waar Liberia mee te maken heeft verschillen van dag tot nacht met die van bijvoorbeeld Nederland.

Weah onder vuur

Volgend jaar zijn er weer presidents- en parlementsverkiezingen. En deze werpen hun schaduw al ver vooruit. De zittende president George Weah, leider van de Coalition for Democratic Change (CDC), zal ongetwijfeld een tweede termijn willen. Als je op de cijfers afgaat heeft zijn tot nu toe 4,5-jarige regeerperiode weinig vooruitgang gebracht. En niet alleen de cijfers vertellen dat. De situatie op straat, in de sloppenwijken en op de markten laten dat zien. De verklaringen zijn velerlei. Natuurlijk, ook Covid heeft hier gewoed en de internationale gevolgen van de Russofascistische inval in Oekraïne laten zich ook in Liberia gelden. Hoge inflatie en dus hoge prijzen. Dat neemt niet weg dat Weah, die niet bekend staat als een sterk en visionair politicus, de corruptie niet aanpakt, de wonden van de burgeroorlog laat dooretteren en zijn op zich goed ontvangen Pro-Poor Agenda laat versloffen.

George Weah (rechts) op campagne in 2017

Weah richt zich nu vooral op ‘window-dressing’ projecten zoals de aanleg van enkele ’s avonds felverlichte sportparken en het verbreden van een van de weinige, geasfalteerde wegen in het land. Hij omringt zich met ministers en adviseurs die, evenals hijzelf trouwens, regelmatig onder vuur liggen vanwege corruptie en wanbeleid.

Nu heeft Liberia een rijke traditie van forse beschuldigingen die over en weer heenvliegen in het politieke spectrum, daarbij geholpen door een verrassend vrije pers, zonder dat hier ooit enig vervolg aan wordt gegeven. Zo kwam de minister van financiën begin juni onder vuur te liggen, omdat hij $25 miljoen uit het wegenfonds had gehaald om de lonen van ambtenaren te kunnen betalen. Dat daarbij geld in de verkeerde zakken was verdwenen was een van de -tot nu toe- onbewezen beschuldigingen die de ronde deden.

FrontPage Africa, 1 juni 2022

President Weah ligt ook onder vuur. Hanson Kiazolu, de fractievoorzitter van de Unity Party (UP), de grootste oppositiepartij, bekritiseert in een lang interview in FrontPage Africa het wanbeleid van de regering, dat volgens hem niets heeft gedaan tegen de grote armoede waaronder de grote meerderheid van de Liberianen gebukt gaat.

Ex-senator Sando Johnson, een van de trouwe dienaren van dictator/oorlogsmisdadiger Charles Taylor, steunde in 2017 met zijn National Patriotic Party (NPP) in de verkiezingen Weah. De NPP maakt deel uit van de regerende coalitie en partijleider Jewel Howard-Taylor, de ex van Charles, is vicepresident. Nu roept Johnson de kiezers op om van George Weah een One-Term President te maken. Johnson is dan ook verhuisd naar de oppositionele All Liberian Party (ALP), de partij van Benoni Urey, een van de rijkste mensen van Liberia, en ook een bondgenoot van Charles Taylor in de jaren 1990.

Samenwerkende oppositie

Na de overwinning van George Weah en zijn CDC in 2017 sloegen vier oppositiepartijen de handen ineen en vormden een coalitie, de Collaborating Political Parties (CPP). Behalve de hierboven genoemde UP en ALP maakten ook de Liberty Party (LP) en het Alternative National Congress (ANC) deel uit van deze oppositionele coalitie.

Deze CPP had een tijd de wind mee. Bij de tussentijdse senaatsverkiezingen in december 2020 won ze elf van de vijftien zetels die op het spel stonden. Euforie alom bij de oppositie. Vrij zelfverzekerd werd verkondigd dat dit goede resultaat ook zou worden gehaald bij de verkiezingen in 2023. De huid werd al bijna verkocht voordat de beer was geschoten. De beer bleek echter in de CPP te zitten.  Het was nl. niet duidelijk wie de presidentskandidaat van de CPP voor de verkiezingen in 2023 zou worden. Er bleken twee belangstellenden te zijn.

De leider van de UP, verreweg de grootste partij van de CPP, was - en is nog steeds - de 77-jarige Joseph Boakai, die onder de twaalf presidentsjaren van Ellen Johnson-Sirleaf (2006-2018) haar vice-president was. De Amerikaanse politieke veteraan Joe Biden in gedachte, wil Boakai, die in 2017 van Weah in de tweede ronde verloor, in 2023 het nog eens proberen president te worden.

Alexander Cummings

Echter, de leider van het ANC, de 65-jarige Alexander Cummings, heeft dezelfde ambitie. Cummings behaalde in 2017 7,21% van de stemmen. Niet onverdienstelijk voor een nieuwkomer in de Liberiaanse politiek. Cummings had tussen 1997 en 2016 hoge functies in de Afrikaanse tak van Coca-Cola en woonde in die periode in Nigeria. Tijdens de verkiezingscampagne in 2017 voerde hij als enige een zeer inhoudelijke campagne, wat door velen, met name buitenlandse waarnemers, zeer werd gewaardeerd.

Gespleten oppositie

De strijd tussen Boakai en Cummings over wie nu de partijleider -en dus de presidentskandidaat-  zou worden, werd het laatste jaar uitgevochten met over en weer beschuldigingen, al dan niet vervalste CCP-documenten en zelfs twee rechtszaken. De kwestie werd nog gecompliceerder toen de Liberty Party in twee fracties uiteenviel. De ene fractie steunde Cummings en de andere steunde Boakai, die overigens ook door ALP werd -en wordt- gesteund.

De ene rechtszaak spitste zich toe op de kandidaatstelling voor de tussentijdse verkiezing van een Senaatszetel in de provincie Lofa, die op 28 juni a.s. plaatsvindt. Omdat de CCP in twee delen was uiteengevallen werd betwist door de Cummingsgezinden dat de UP met een eigen kandidaat zou kunnen komen. De National Elections Committee, volgens Boakai een door de CDC gecontroleerde club, volgde deze zienswijze. Maar in een rechtszaak die de UP daarna aanspande, werd het oordeel van de NEC vernietigd. De UP kan dus een kandidaat in Lofa leveren, wat overigens een stronghold van Boakai is; hij is daar geboren.

Meteen daarna stopte het openbaar ministerie met de procedure om Cummings te vervolgen, vanwege malversaties die hij zou hebben gepleegd met partijdocumenten. Deze procedure had vijf maanden geduurd, met weinig voortgang, maar bleef wel als een zwaard van Damocles boven zijn hoofd hangen. Ook hierbij werd de CDC ervan beschuldigd op de achtergrond een kwalijke rol te spelen. Het uitschakelen van zowel Boakai als van Cummings zou Weah immers een steun in de rug geven om in 2023 te zegevieren. Cummings had voor zijn verdediging befaamde advocaten ingeschakeld, waaronder Cherie Blair, de vrouw van de Britse ex-premier Sir Tony Blair. Zij beweerde in een pleitnota dat de vervolging van een prominente opponent van Weah een rol speelde in deze zaak.

Cherie Blair

Publiciteitsgevoelig

Cummings voelt zich bevrijd en kon het niet nalaten zijn triomf publiciteitsgevoelig te vieren door een ontmoeting met een oude vriend: de voormalige president van Nigeria Olusegun Obasanjo, die hij tijdens zijn Coca-Cola tijd in Nigeria goed heeft leren kennen. Obasanjo had woorden te kort om Cummings te prijzen als de toekomstige president van Liberia. Hij dichtte hem een grote reputatie in het internationale bedrijfsleven toe. ‘Liberia zal ongetwijfeld profiteren van buitenlandse investeringen, het scheppen van banen en het verhogen van de levensstandaard van de Liberiaanse bevolking’ zo parafraseerde FrontPage Afrika de voormalige Nigeriaanse president over zijn vriend Cummings die hij verzekerde van zijn voortdurende vriendschap en steun.

Ik ben benieuwd welke Afrikaanse staatshoofden Boakai en Weah uit de hoge hoed gaan toveren.

OlusegunObasanjo

Gaat het asfalt president Weah redden?

President Weah heeft afgelopen maandag zijn Annual Message aan het parlement meegedeeld. Zeg maar de troonrede, waarin hij de plannen van dit jaar uiteenzet en af en toe terugkijkt. Taaie kost, 24 pagina’s van papier voorgelezen, zonder enig swing, vibe of kwinkslag.

Opmerkelijk, niet zozeer vanwege de inhoud, maar vanwege het protocol, was het begin. Zoals gebruikelijk begroet hij alle aanwezigen door hun functies te noemen. Een rij van maar liefst negentien titels (parlementariërs, rechters, stamhoofden enz.) passeert de revue, waar hij zeker vijf minuten mee bezig is. Maar hij begint met Madam Clar Marie Weah, First Lady of the Republic of Liberia. De enige naam die valt. Zijn vrouw dus! Een dame zonder enige politieke of bestuurlijke betekenis, die hij elke dag aan de keukentafel ziet.

Minstens zo opmerkelijk was het slot. Deze keer wel vanwege de inhoud. Hij neemt namelijk zijn hoed van president af en zet zijn CDC-pet op: die van leider van de Coalition for Democratic Change. En speekt direct het volk – of eigenlijk zijn kiezers- toe:

I would now like to break with tradition, and speak directly to the Liberian people. (…)

My fellow Liberians, it has been just over twenty-four months since you voted me and the

Coalition for Democratic Change into office. Before that resounding victory, we were all out

there together in the political wilderness, struggling for social justice, and for improvement in our economic conditions, improvement in our lives and livelihoods, and hoping for a brighter future for ourselves and our children.

Hij houdt een minuut of acht een post-verkiezingstoespraak. Hij biedt zijn verontschuldigingen aan dat het allemaal anders loopt dan gedacht, hij toont begrip voor het ongeduld en belooft dat het allemaal beter zal gaan. Daarna maakt hij diepe kniebuigingen voor de internationale gemeenschap: during the first trimester of my tenure, they have worked closely with my Administration, and have been convinced of our sincerity and determination to provide a better life for the Liberian people, and have accordingly responded in a positive manner.

George Weah

Toffe peer

Als argeloze buitenstaander zou je zeggen: toffe peer. Hij houdt van zijn vrouw en gaat door het stof vanwege de vele verkiezingsbeloften die niet zijn gerealiseerd. Beide zie ik Rutte niet zo gauw doen. Maar zo simpel ligt het natuurlijk niet. Liberia verkeert economisch, politiek, en sociaal in een diepe crisis. En Weah weet tot nu toe daar geen enkel begin van een oplossing voor te vinden. Lange tijd dacht ik, die man zelf deugt wel, maar hij is omringd door nogal wat slechteriken, die corrupt zijn en in de Taylor-tijd al aan de verkeerde touwtjes trokken. Wat altijd al werd gezegd lijkt uit te komen: een wereldvoetballer, maar van goed bestuur geen kaas gegeten. Talloze geruchten doen de ronde over zelfverrijking van zijn entourage, inclusief hemzelf. Het is lastig in dit zo geruchtenrijke land de kern van waarheid te vinden.

Weah kreeg toen hij begin 2018 aantrad een land te besturen met diepe, niet gedichte sporen van een dertien jaar durende burgeroorlog, met een ongekende ebolacrisis achter de kiezen, met een economisch beleid van zijn voorganger, Ellen Johnson-Sirleaf, die er in twaalf jaar niet in slaagde enige betekenisvolle verbetering aan te brengen in het leven van de grote, arme massa. De corruptie is nog steeds ongekend hoog -en onbestraft-, de staatskas is bijna leeg, en in 2019 zijn de totale inkomsten van de staat opnieuw gedaald. Deze keer met $35 miljoen. De totale inkomsten bedroegen $445 miljoen. Even in perspectief: de Nederlandse staat heeft met 4x zoveel inwoners 5000x zoveel inkomsten. Over arm en rijk gesproken.

(En toch is Liberia geen arm land, zoals ik al vaak in dit blog heb gescheven. Het is rijk aan grondstoffen (ijzer, hout, palmolie, rubber, cacao) maar de politieke elite geeft die liever voor een appel en een ei weg met langdurige concessies aan buitenlandse ondernemingen (snel geld cashen) in plaats van het geduldig een economische structuur op te bouwen en Liberianen te scholen met behulp van concessies die tijdelijk zijn en ontwikkeling garanderen.)

De verjaardag van Charles Taylor werd gevierd

Politiek gezien gaat het ook niet lekker, om het maar zachtjes uit te drukken. Een van de coalitiepartijen is de National Patriotic Party (NPP) van ex-president/warlord Charles Taylor, die in Engeland een straf van vijftig jaar uitzit. Zijn ex-vrouw Jewel Howard-Taylor, die veelzeggend altijd zijn naam is blijven gebruiken, is partijleider en vice-president. De laatste weken waren er toenemende geruchten -en in een interview gaf ze dat ook toe- dat er aan haar stoelpoten was gezaagd door mensen uit de entourage van Weah. Haar partij roert zich de laatste weken stevig. Partijvoorzitter Cyril Allen, die dat al was ten tijde van Taylor, hield op 28 januari een toespraak in het NPP-kantoor ter viering van de 72ste verjaardag van Charles Taylor. Hij waarschuwde zijn coalitiegenoten Jewel Howard-Taylor te respecteren en voegde daar, toch wat dreigend, zonder bewijsmateriaal, aan toe dat de NPP ‘the most politically broad-based party in the country’ is.

Jewel Howard-Taylor is weer 'taking control' (graphic: Frontpage Africa)

Pro Poor Agenda

In zijn Annual Message moest Weah natuurlijk wel aandacht besteden aan de Pro Poor Agenda for Prosperity and Development (PADP). Dit is de vertaling van zijn belofte aan de kiezers dat hij een president van de armen zal zijn. Het is een nauwelijks verkrijgbaar boekwerkje, dat wel online staat, waarin hij zijn plannen ontvouwt. Ik heb daar al eerder een blog aan gewijd.

Opmerkelijk is dat hij in zijn Annual Message uitsluitend over de aanleg van wegen rept. Dat is weliswaar een van de onderwerpen in de PADP, naast gezondheidszorg, onderwijs, goed bestuur en het aanjagen van de economie. Maar daar besteedt hij nauwelijks aandacht aan. De bestrijding van corruptie komt alleen met enkele plichtmatigheden aan de orde.

Zonder enige onderbouwing wordt aangenomen dat het asfalteren van de bestaande ‘hoofd’zandwegen het volk welvaart zal brengen. Maar liefst twintig projecten worden benoemd, in het binnenland, maar ook in de hoofdstad Monrovia. Uiteraard zijn wegen belangrijk om mensen en goederen efficiënt te vervoeren. Maar dan moet er wel een economische ontwikkeling komen, al is het maar een eerste begin, die een productie genereert die de behoefte van het dorp overstijgt. Want dat is de grote makke van Liberia: zowel de maakíndustrie (meubels bijvoorbeeld) als de landbouw produceren alleen op traditionele wijze op kleine schaal voor de lokale behoefte. Er is ook nooit serieus onderzocht wat de twee goed geasfalteerde wegen (Monrovia-Ganta en Monrovia-Buchanan), die er een jaar of vijf liggen,  nu aan economische spin-off hebben opgeleverd. Hoewel, dat onderzoek is eigenlijk niet nodig, want het antwoord is duidelijk: niets. Van die economische zones die door een of ander adviesbureau waren voorgespiegeld, asfaltwegen omlijst door bedrijvigheid, is niets terecht gekomen.

Maar die wegen zullen niet allemaal gerealiseerd worden. Daar zijn namelijk tientallen miljoenen dollars voor nodig die door internationale donors opgehoest moeten worden. Dat dit niet automatisch zal gebeuren is ook Weah duidelijk. Deze week berichtte Frontpage Africa dat de consultancy KRL International voor een jaar in de armen is gesloten om voor het realiseren van de PAPD (voorlopig dus asfalt) sponsors en investeerders te vinden. Ditzelfde Amerikaanse bureau (missie: Boutique consulting with a global reach) adviseerde ook de vorige, door de CDC fel bekritiseerde, president Johnson-Sirleaf bij haar geslaagde pogingen om internationale schulden kwijtgescholden te krijgen. Ook hier gaan de kosten voor de baat uit. Volgens FrontPage Afrika kosten de topconsultants van dit Amerikaanse bedrijf zo’n zo’n $25.000 per maand. 

Oppositie kritisch en sterker in het parlement

De oppositiepartijen, die ook een coalitie hebben gevormd (Collaborating Political Parties, CCP), waren uiterst kritisch. Hun woordvoerder, Alexanders Cummings, bekritiseerde Weah dat noch voor de korte noch voor de langere termijn zijn voorstellen enig soelaas bieden om het land vooruit te helpen. Hij schetste een somber, maar terecht beeld: ‘Our economy is in terrible shape. Prices on goods and services, from rice to transportation are increasing daily. Unemployment, particularly youth unemployment continues to increase. Teachers, nurses, doctors and civil servants are not being paid on time. Liberians have to stand in long queues at banks to withdraw Liberian Dollars like we are a bankrupt country and now we are in longer queues to get petroleum products due to shortage on our market. The crime rate, to include incidence of rape, armed robbery, etc has increased’.

In deze coalitie zijn drie partijen vertegenwoordigd: het Alternative National Congress (ANC), van Cummings, de All Liberian Party (ALP), de Liberty Party (LP) en de Unity Party (UP). Maar ook deze coalitie zal erg zijn best moeten doen om bij kiezers vertrouwen te winnen. De UP was tussen 2006 en 2018 de slecht presterende regeringspartij van president Johnson-Sirleaf. De ALP wordt geleid door Benoni Urey, ooit, zoals zovelen, een bondgenoot van Charles Taylor. De LP heeft sinds kort een nieuwe, vrouwelijke aanvoerder, senator Nyonblee Kargar-Lawrence. En de ANC wordt geleid door Cummings, de man die bij de presidentsverkiezingen, waar hij 7,2% scoorde, voor velen de meest verstandige indruk maakte.

Deze oppositiecoalitie heeft in het Huis van Afgevaardigden 27 zetels, 6 meer dan de CDC (van de in totaal 73). De agenda van Weah heeft dus bij lange na geen meerderheid in het Huis. Datzelfde geldt in nog meerdere mate voor de Senaat, waar Weah met zijn CDC 9 zetels heeft en de oppositiecoalitie 14 (van de 30). Nu is partijtrouw niet diepgeworteld in Liberia. Parlementariërs stappen makkelijk over naar een andere partij, en elke president in Liberia heeft er een handje van om met geld stemmen te kopen. Of de coalitie dus eensgezind haar parlementaire macht zal gebruiken om haar kritische woorden om te zetten in politieke daden is afwachten

In oktober zijn 15 van de Senaatzetels in handen van de kiezers. (Elk van de 15 provincies levert 2 senatoren, 1 zetel per provincie staat in oktober op het stembiljet.) De CDC verloor vorig jaar in augustus bij de tussentijdse verkiezing haar Senaatszetel in Montserrado, de provincie waar de hoofdstad Monrovia ligt, normaal gesproken een CDC-bolwerk. Het worden moeilijke tijden voor de vijftien CDC-kandidaten. Tenzij die 20 wegprojecten, die vrij keurig over het land zijn verdeeld, de kiezers over de CDC-streep trekken.   

Aan de wegen moet wel iets gebeuren...

Waarom Weah won (en Boakai verloor)

De verkiezingen in Liberia zitten er op. The season, zoals Liberianen de weken rond kerst en nieuwjaar noemen, is voorbij. De scholen zijn weer begonnen.  Maar dat betekent niet dat het leven weer zijn oude gang gaat. Op de vele radiozenders is men voorlopig nog niet uitgepraat over de politieke aardverschuiving die heeft plaats gevonden. Criticasters van Weah die voor hun baantje vrezen, schuiven langzaam maar zeker zijn kant op. Maar onder hen zijn ook mensen die de wijk nemen naar de Verenigde Staten, zoals  Henry Costa, die een veelbeluisterde phone-in talkshow op een radiozender heeft. Zelden heb ik zoveel hatespeech en een niet aflatende stroom van modderige verdachtmakingen aan het adres van George Weah gehoord. Dag in, dag uit. Op 25 oktober werd hij door opgewonden supporters van Weah te grazen genomen. Costa zegt voor zijn leven te vrezen. Vanuit de VS zet hij radiowerk voort.

Een GSA-regeringsauto

Gevorderde dienstauto’s

Op enkele verkeersaders in Monrovia zijn politie en ambtenaren van de General Service Agency actief om regeringsauto’s in beslag te nemen. Gevreesd wordt dat vele ambtenaren voor hun toekomst vrezen en er met een dienstauto vandoor gaan, om deze even over de grens met Guinea te verpatsen. Iets wat op grote schaal in januari 2006 is gebeurd toen Ellen Johnson Sirleaf aan de macht kwam.

Maar er zijn ook enkele meer geruststellende gebeurtenissen te melden. Het Joint Presidential Transition Team dat de overdracht van president Ellen Johnson-Sirleaf naar president-elect George Weah moet organiseren, is inmiddels aan de slag. Het is voor het eerst in Liberia dat een dergelijk team in het leven is geroepen. Het team wordt mede door NDI ondersteund. Het bestaat uit vijftien mensen van de inkomende en vijftien mensen van de uitgaande president, inclusief beide presidenten. Jewel Howard-Taylor, vicepresident van Weah, is ook van de partij. Aan de andere kant ontbreekt vicepresident Joe Boakai, de verliezer van de presidentsverkiezingen. Het bejaarde duo Ellen en Joe is voorgoed gebrouilleerd, omdat zij stelselmatig geweigerd heeft zijn kandidatuur te ondersteunen.

Het transition team, v.l.n.r. Jewel Howard Taylor, George Weah en Ellen
Johnson Sirleaf (foto: FrontPage Africa)

Een 12 jaar stilstaande raceauto

De verkiezingen worden uiteraard geëvalueerd in de media. Een goede analyse staat in The Bush Chicken, een online magazine. Het artikel analyseert vooral waarom Boakai verloor. Het begin vind ik nogal discutabel, aangezien als vertrekpunt wordt genomen dat Boakai vooraf de beste papieren zou hebben: While many acknowledged that George Weah’s Coalition for Democratic Change would give Boakai a good challenge, the vice president was presumed to be the next president, especially since the opposition largely failed to unify against Boakai’s bid for the presidency. So, what happened? How did someone so heavily favored to win the election lose it all?

Maar verder geeft het artikel wel goed weer welke fouten er in de campagne door Boakai en zijn Unity Party  werden gemaakt. Veel geciteerd, en belachelijk gemaakt, was de reactie van Boakai in een debat op de vraag waarom hij niets bereikt had tijdens zijn 12 jaar vicepresidentschap. Zijn antwoord was dat hij als een raceauto was die 12 jaar geparkeerd stond, maar eenmaal president zou hij gas geven. Waarop zijn tegenstanders de metafoor afbrandde, zoals ANC-kandidaat Cummings: ‘From what I know about race cars, if you park a race car in the garage for 12 years and it doesn’t move, it becomes obsolete. Its parts get old, rusty, and no longer work. After 12 years, the car itself would have become outdated, unable to compete with newer models on the road.’

Waarom Weah won

In de FrontPage Africa wordt wel ingegaan waarom Weah won, naast het feit dat Boakai het zo slecht deed. De immens populaire Weah was de belichaming van hoop op verandering die vele kiezers koesterde. ‘In Weah, who is dubbed by many as an unorthodox politician, Liberians opted for a leader outside the old order. The love for him seems unconditionally unflinching. His supporters would argue that he’s the politician they love - the one that would offer the change Liberia so desire.

Despite being senator for Montserrado County since 2014, they still saw him as an outsider of government with the pedigree to ignite a new political dispensation.’

Geëvalueerd wordt er ook door de nationale kiesraad en de internationale waarnemersmissies, zoals NDI. De essentie van deze missies is immers om op grond van hun waarnemingen met aanbevelingen te komen om de volgende keer het verkiezingsproces (nog) beter te laten verlopen.

Na de 2de ronde van 26 december heeft NDI een voorlopig ‘statement’ uitgebracht. Dat zal over enkele weken worden gevolgd door een definitief document, op grond van de eindrapporten van de Long Term Observers en de Long Term Analysts, die wij deze week afronden. In een (voorlopig?) laatste aflevering van dit blog zal ik daar later op terug komen.

Goud, diamanten en verkiezingen in Gbarpolu

Deze week waren we in Gbarpolu, een provincie in het noordwesten van Liberia.  Ongeveer een kwart van Nederland, bedekt met groene heuvels en bergen, waar ongeveer 85.000 mensen wonen. Er wordt goud en diamanten gevonden en hout gekapt in het tropische regenwoud. Gbarpolu ligt geïsoleerd in Liberia. Het wordt slechts door enkele wegen ontsloten vanuit de omringende provincies. Onverharde wegen, die in het regenseizoen vaak onbegaanbaar zijn. Drie weken geleden probeerden we Gbarpolu te bereiken, maar een meter hoge waterstroom die de weg doorkruiste, belette ons dat. Deze week was het waterpeil enkele decimeters gezakt dus waagde onze chauffeur met succes de oversteek. De jeep bleek waterdicht te zijn.

King Sao Boso

Bopolu is de hoofdplaats van Gbarpolu. Een stad is het niet te noemen: huizen en winkeltjes liggen aan een paar zandwegen, er zijn nauwelijks auto’s en motorfietsen, alles is op loopafstand te bereiken. De enige historische bezienswaardigheid is het graf van koning Sao Boso, dat midden in het stadje op een stoffig kruispunt ligt. Onder koning Sao Boso (betekent bootsman, 1775-1836) bereikte Bopolu waarschijnlijk bereikt haar hoogtepunt. Slaven, ivoor, goud en hout werden door handelaren uit Bopolu geruild aan de kust met passerende Europese schepen Ze kregen er zout, tabak, vuurwapens en textiel voor terug. Naast zijn graf ligt een soortgelijk blauw geschilderd naamloos graf, waarin zijn zoon ligt begraven.

Het graf van koning Sao Boso

665 polling workers

In Gbarpolu spraken we met allerlei stekhouders, die met de komende verkiezingen bezig zijn.  Uiteraard de NEC magistrate, de vertegenwoordiger van de National Election Commission in de provincie, die de verkiezingen moet organiseren in de 133 stembureaus. Dat is geen makkie. Een aantal stembureaus is alleen te voet te bereiken, zodat er soms 8 uur met de stembiljetten en bussen moet worden gelopen. De werving van 665 polling workers (stembureauleden) is deze week in gang gezet. En elk stembureau moet buiten een security hebben. Dat laatste is een probleem, want de politie beschikt over welgeteld 39 agenten. Dat aantal moet worden aangevuld met andere ambtenaren, zoals van de brandweer, de immigratiedienst e.d.

Eén politieauto

De politie is trouwens een drama, zo bleek uit het gesprek dat we hadden met de plaatsvervangend korpschef. Er is slechts één auto, de acht motorfietsen zijn kapot. De (mobiele) telefoon werkt vaak niet in het afgelegen Gbarpolu. Toen wij er waren een hele dag niet, in januari een hele maand niet. Er is geen satelliettelefoon. In de bergen van Gbarpulo worden diamanten en goud gevonden. Officieel zijn er enkele concessiegebieden van de C-categorie, wat betekent dat alleen kleine bedrijven en ZZP’ers hun geluk mogen zoeken. Maar ook buiten het gebied wordt er door velen gezocht. Omdat dit, zoals overal ter wereld, een nogal ruig volk is, zou het er in sommige stembureaus nog weleens heet aan toe kunnen gaan. Onbereikbaar ver weg met die ene politieauto. Toch maakt niemand zich echt zorgen. Gbarpolu, zo verzekerde men ons, heeft een traditie van vreedzame verkiezingen. In 2005, 2011 en 2014 is er niets gebeurd, en dat zal in 2017 niet anders zijn. Niemand wil terug naar de burgeroorlogen die tussen 1990 en 2003 woedden.

T-shirts, petjes, wat rijst en water

Nu moet worden gezegd dat praktisch iedereen, ook de politici die wij spraken, kalmte uitstraalde. Er waren weliswaar enkele kleine incidenten geweest naar aanleiding van het afscheuren van verkiezingsaffiches, wat in Liberia als een fors vergrijp wordt gezien, maar verder is de campagne tot nu toe rustig verlopen. Sommige presidentskandidaten zijn langs geweest, zoals Alexander Cummings van de Alternative National Congress. Meer dan duizend mensen waren daar volgens de plaatselijke voorzitter van het ANC bij aanwezig. Nu zegt dat op zich niet veel. In Gbarpolu valt nog minder te beleven dan in Almelo, er is niet eens een stoplicht, en als er dan een presidentskandidaat langs komt, is dat een gebeurtenis van belang. Er worden dan vaak T-shirts, petjes, wat rijst en water uitgedeeld wat gretig aftrek vindt. Bij de volgende kandidaat komen ze dan weer – en dat valt ze niet kwalijk te nemen.

Nauwelijks auto's in Bopolu

Niet meer van de partij

Overduidelijk is dat partijen er veel minder toe doen dan personen. De vicepresident Boakai, die nu voor de regerende Unity Party de presidentskandidaat is, komt uit de naburige provincie Lofa. Tot 2003 was Gbarpolu onderdeel van Lofa, dus hij wordt nog steeds als ‘een van ons’ gezien. Hij zal wel weer de meeste stemmen halen in Gbarpolu, is de verwachting van velen. Net als in 2011, toen hij de running mate was van Ellen Johnson Sirleaf, en de UP 66,9% haalde. Maar van de drie districten, die ieder een afgevaardigde voor het Huis leveren, is er nu slechts één van de UP. De verwachting is dat deze afgevaardigde na de verkiezingen niet zal terugkeren. Dat partijen er minder toe doen, blijkt ook uit het gemak waarmee politici overstappen naar een andere partij. Daarbij vergeleken zijn de fracties in de Tweede Kamer bijna hermetisch gesloten cellen. Ik schat dat van de huidige 73 afgevaardigden zeker twintig honorabels inmiddels niet meer van de partij zijn. Ook vóór dat ze gekozen zijn, wisselen ze makkelijk van partij. Als iemand niet op de ledenvergadering (primary) als kandidaat wordt uitverkoren, stapt menigeen over naar een andere, meestal kleinere partij waar het wel lukt. Het is overigens een kostbare zaak om je kandidaat te stellen. Aan de partij moet meestal een bedrag van rond de $500 betaald worden om aan de primary te kunnen deelnemen; eenzelfde bedrag vraagt de NEC voor de registratie van een kandidaat. Beide bedragen moeten uit eigen zak worden betaald. Van de landelijke partij staat daar niets tegenover. Ook de campagne moet de kandidaat zelf betalen. Niet zo héél verwonderlijk dat de liefde voor zijn of haar partij niet bij iedereen goot is. Temeer daar de meeste partijen hetzelfde zeggen te willen. Evenals veel kandidaten: die willen die zetel. Kan het niet linksom, dan maar rechtsom.

De strijd om het presidentschap is losgebarsten

Deze week is de strijd om het presidentschap van Liberia losgebarsten. Er hebben zich twintig kandidaten gemeld, maar de meeste media en analisten gaan ervan uit dat er zes kanshebbers zijn om de tweede ronde te halen. Want dat een kandidaat in de eerste ronde al meer dan 50% haalt, wordt uitgesloten geacht.

Die zes kandidaten zijn: vice-president Joseph Boakai, die voor de Unity Party (UP) het stokje van de huidige president Ellen Johnson-Sirleaf na 12 jaar probeert over te nemen. Zijn grootste uitdager is oud-voetballer George Weah, leider van de oppositionele Coalition for Democratic Change (CDC). Benoni Urey van de vorig jaar door hem opgerichte All Liberian Party (ALP), en naar verluid een van de rijkste mannen van Liberia, heeft zich ook in de strijd geworpen. Oudgediende Charles Brumskine van de Liberty Party (LP) is ook weer van de partij, evenals in 2005 en 2011. Verrassende nieuwkomer is Alexander Cummings, een voormalige CocaCola-bons, van het Alternative National Congress (ANC), een afsplitsing van de CDC. En de zesde kanshebber is Joseph Mills Jones, voormalig directeur van de Liberiaans staatsbank, die ook al een partij heeft opgericht: MOVEE, dat staat voor Movement of Economic Empowerment.

Alexander Cummings (ANC)

Eén vrouwelijk kandidaat

Deze zes heren moeten voor 10 oktober proberen de Liberianen ervan te overtuigen juist op één van hen te stemmen.  Dat gebeurt met het plakken van talloze affiches en het houden van rally’s waarbij de kandidaat, omstuwd door honderden opgetrommelde supporters (met T-shirt en petje), dorpen en steden bezoekt, handen schudt en een kort praatje houdt. Verder wordt er veel radiozendtijd aan hen besteed en staan de kranten, die overigens kleine oplagen hebben (zo rond de vier- tot vijfduizend), er vol van. De afgelopen week is er voor het eerst een debat gehouden, wat blijkens de opgetogen reacties  nooit eerder is voorgekomen.

Eigenlijk zijn er twee debatten gehouden, zij het dat de eerste een valse start was. Vorige week zondag waren alle kandidaten uitgenodigd voor een debat in Ganta, de hoofdstad van de provincie Nimba, ver weg van Monrovia. Veel presidentskandidaten waren aanwezig, maar de Grote Zes hadden zich eendrachtig afgemeld. Het debat ging echter wel door, en volgens krantenverslagen hadden de kansloze kandidaten goede, inhoudelijke verhalen. Onder hen was ook de enige vrouw, Macdella Cooper, een goede bekende, die opkomt voor jongeren en vrouwen. Zij is de favoriete kandidaat van de voor mij onbekende, en tamelijk bizar overkomende website en tijdschrift IsraelDefense.

Macdella Cooper

George Weah schitterde

Afgelopen vrijdag was dan het eerste echte debat tussen de zes kanshebbers in de Town Hall van Paynesville, een voorstad van Monrovia. Althans nu kwamen er vier opdagen. Mills Jones koos ervoor om elders in het land campagne te voeren en… senator George Weah schitterde door afwezigheid. Hij was in Togo en schudde de hand van de president aldaar, zo valt op zijn Facebookpagina te zien.

De vier die wel aanwezig waren, mochten in rondes van drie minuten hun licht laten schijnen over uiteenlopende onderwerpen als de staatsbegroting, landbouw, veiligheid, corruptie, jeugdbeleid, geweld tegen vrouwen en de noodzaak van een vreedzame ontwikkeling in het door burgeroorlogen (1990-2003) gemankeerde land.

Het evenement werd alom aangekondigd als het Liberia’s Presidential Debate, maar het was helemaal geen debat zoals wij dat kennen. Het was een spel van vraag en antwoord tussen de gespreksleider en een kandidaat. De kandidaten traden niet tegen elkaar in het strijdperk. Opvallend was ook dat ze nauwelijks kritiek op elkaar hadden, of op het beleid van de huidige president. In de Liberiaanse context wordt dat vooralsnog als een positief punt gezien. Expressief geuite meningsverschillen zouden al snel kunnen ontaarden in scheld- of nog erger vechtpartijen, zoals af en toe in het parlement gebeurt. Het vreedzame karakter van de campagne staat vooralsnog voorop bij alle betrokkenen.

George Weah met zijn running mate Jewel Howard-Taylor

They told you lies at the debate

De verhalen van de zes kandidaten stonden dan ook bol van wensen, zonder dat de meesten zich er druk over maakten hoe dat allemaal betaald kan worden uit het (huidige) staatsbudget van rond de 600 miljoen dollar. Zie hier het verslag van Frontpage Africa.

Het debat werd in het hele land uitgezonden door de vele radiostations die Liberia rijk is. En daarna is er in de praatprogramma’s nog lang over doorgepraat. Wat ik daaruit heb gedestilleerd, is dat Cummings (ANC) toch als de beste werd beschouwd, omdat hij zeer inhoudelijk en beredeneerd zijn punten maakten. Urey (ALP) kreeg het meeste applaus door zijn krachtige, populistische verhalen. Een radioanalist vergeleek hem al met Trump. Boakai (UP) en Brumskine (LP) werden het minst geprezen. Wellicht betalen zijn de tol voor hun te lange aanwezigheid in de Liberiaanse politiek.

En George Weah? Hij sprak, eenmaal terug in het land, zijn supporters toe met de nu al historische woorden: ‘They told you lies at the debate’. Tsja, zegt iedereen nu, dan had je er maar bij moeten zijn. Frontpage Africa verklaarde zijn afwezigheid als volgt: ‘Political pundits say Weah failed to attend the debate because he lacks the intellectual ability to articulate the various topics which were stated in the invitation letter to the debate.’