De spanning loopt langzaam op in Liberia

De spanning loopt langzaam maar zeker op in Liberia nadat de voorbereidingen voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen op bevel van de Hoge Raad zijn stopgezet. Niet dat er op straat van alles gebeurt, maar in de talloze talk-shows op de radio en in de kranten duiken vele ‘kenners’ op die met allerhande theorieën komen. Voor de verliezers is president Ellen Johnson-Sirleaf nog steeds de kwade pier, met in haar kielzog de door haar benoemde Kiesraad. Die moet van de aanvoerder van het verzet, de ruim verliezende kandidaat van de Liberty Party Charles Brumskine (9,6%) het veld ruimen. Hij denkt waarschijnlijk: wat in Kenia kan, kan ook in Liberia.

Brumskine eist nieuwe verkiezingen, zowel voor het presidentschap, als voor de 73 zetels van het Huis van Afgevaardigden. De regerende, maar ook verliezende, Unity Party wil alleen nieuwe presidentsverkiezingen. Anderen spelen met de gedachte van een interim-regering. De winnaar van de eerste ronde, de Coalition for Democratic Change, wacht nog steeds rustig af. Zij stralen uit zeker van de overwinning te zijn, als de tweede ronde wordt gehouden tussen hun kandidaat George Weah (38,4% in de eerste ronde) en de UP-man Joe Boakai (28,8%), de vice-president. ‘Al wordt het een 3^de, een 4^de of een 5^de ronde, wij zullen winnen’, zo verzekerde Weah zijn supporters op een bijeenkomst in hun hoofdkwartier.

Filibusteren

Intussen zijn de verliezende partijen aan het filibusteren. Er zijn twee mogelijkheden om klachten in te dienen tegen vermeende misstanden tijdens de verkiezingen. Dat kan op het niveau van de provincie en op landelijk niveau bij de kiesraad. Als de klager in de provincie niet zijn zin krijgt, kan hij of zij in beroep bij de Kiesraad. Als de Kiesraad een beroep of een rechtstreeks bij haar ingediende klacht afwijst, kan nog in beroep worden gegaan bij de Hoge Raad, die het laatste woord heeft. Uiteraard zijn er termijnen aan die procedures verbonden, maar als alles wordt doorlopen ben je ergens in de 2de helft van december. En dan begint het te knijpen, want de grondwet bepaalt dat de president de 3^de maandag van januari moet worden geïnstalleerd. Als de Hoge Raad zou besluiten, ergens in de december dus, dat de eerste ronde moet worden overgedaan, is die 3^de maandag sowieso niet haalbaar, want er zal hoogstwaarschijnlijk dan ook een 2^de ronde volgen. Nu verwacht ik niet dat dit besloten zal worden. Maar ook als de tweede ronde wél in december plaats vindt, wordt het dringen, aannemende dat de verliezer opnieuw de wettelijke mogelijkheid van beroep zal aangrijpen.

De stembiljetten voor de 2de ronde zijn al gedrukt

Een rommeltje

Er zijn op het niveau van de provincie ruim 100 klachten ingediend door politieke partijen, onafhankelijke kandidaten en kiezers. Dat kan van alles zijn. Een stembus is niet op de goede manier verzegeld, een stembureau is pas om 11 uur opengegaan in plaats van 8 uur, het formulier met de uitslag van een stembureau is niet goed ingevuld, een kandidaat heeft geld uitgedeeld in ruil voor stemmen, kiezers zonder stempas mochten stemmen, kiezers stemden met een valse stempas, stembureauleden waren onbeschoft enzovoorts enzovoorts. Voor elke klacht wordt een hoorzitting gehouden door een speciale Hearing Commission, getuigen kunnen worden opgeroepen, waarna het vonnis wordt geveld. Daar kan vervolgens weer tegen in beroep worden gegaan, zoals hierboven uitgelegd.

Ik heb de afgelopen week een aantal van die hoorzittingen bijgewoond. Soms gaat het goed, vaker is het een rommeltje. De voorzitter maakt er een potje van, de advocaat van de klager komt een uur te laat, of er komt helemaal niemand opdraven. Praktisch alle klachten worden verworpen. De belangrijkste redenen zijn dat de klager niet bereikt kan worden, dan wel niet komt opdagen, of er is een gebrek aan enig bewijs. Soms wordt het vonnis goed beargumenteerd. Soms is het te kort door de bocht. Bij een zaak die ik bijwoonde was de voorzitter vergeten een direct belanghebbende, nl. de winnaar van de verkiezing in dat district, uit te nodigen. De klager, die tweede werd met een handvol stemmen verschil, was wel aanwezig. De voorzitter besloot de klager gelijk te geven. Er mocht herstemd worden in een aantal stembureaus en de vrouw die twee keer had gestemd moest gearresteerd worden. De winnaar tekende protest aan bij de Kiesraad en het vonnis van de gemakzuchtige voorzitter werd vernietigd. Er werd een nieuwe hoorzitting gehouden, met beide partijen. De uitslag wordt volgende week bekend gemaakt. Ik schat in dat de klager nu ongelijk krijgt.

Brumskine is wel de enige kandidaat met een App

Massale fraude

Maar de Liberty Party, aangevoerd door advocaat Brumskine, heeft er werk van gemaakt. In een 9 pagina’s tellend bezwaarschift is een serie klachten verzameld, die moet bewijzen dat de verkiezingen gekarakteriseerd worden door ‘gross irregularities and fraud’. Het is inderdaad een indrukwekkende lijst van incidenten die in een aantal van de ruim 5000 stemlokalen ongetwijfeld zijn gebeurd. Maar is er sprake van georganiseerde, grootschalige fraude?

Het is aan de Liberty Party om dat alsnog te bewijzen op de zittingen die gaan komen, want dat gebeurt niet in hun bezwaarschrift dat een aaneenrijging van losse en geheel verschillende incidenten is.

Waar ik me over opwind is dat politici die  al 12 jaar - en vaak nog langer - aan de macht zijn, en in talloze gevallen de rule of law aan hun laars hebben gelapt, nu van alles er bij slepen om de oppositionele CDC van de overwinning af te houden. Nog treuriger is het dat zij Liberia met een door en door corrupte overheid hebben opgescheept, waar ze zelf uitgebreid deel van uitmaken, die niet bij machte is een minimum aan redelijk onderwijs te organiseren, een functionerend elektriciteitsnet van de grond te tillen, basale gezondheidszorg, fatsoenlijke huisvesting en schoon water te bieden, enz.  En dan eisen ze wel dat de verkiezingen vlekkeloos verlopen. Natuurlijk is er van alles misgegaan tijdens de verkiezingen, dat kan namelijk niet anders in een door de corrupte elite onderontwikkeld gehouden land als Liberia, maar niet op de schaal en met een georganiseerde macht die zij erachter wanen.

De CDC stelt zich nog keurig op, maar aangezien die vooral veel jongeren uit de slums aanspreekt, is het spelen met vuur wat de verliezers doen. Laten we hopen dat de winnaars en verliezers volhouden wat ze tot nu toe steeds zeggen: de zaak wordt vreedzaam met legale middelen uitgevochten en de Hoge Raad heeft het laatste woord.