Senatoren komen en gaan: in Nederland en Liberia

Woensdag jl. (18 maart) was zo’n dag waar Liberia en Nederland op een speciale manier even bij elkaar komen. Althans voor mij. Op die dag gingen in Nederland de stembussen open voor de Provinciale Staten verkiezingen en –dat kan niemand ontgaan zijn- indirect ook voor de Eerste Kamer. Als oud-lid van die Eerste Kamer (1999-2007) ben ik  extra geïnteresseerd in die uitslag, zonder daar overigens zelf aan te kunnen bijdragen, want als ‘buitenlandse’ Nederlander kan ik alleen bij de Tweede Kamerverkiezingen stemmen. De uitslag viel (weer) niet mee. Netto verloren de drie linkse partijen (want daar reken ik hardnekkig naast GroenLinks en de SP ook nog steeds de PvdA toe) 7 zetels. Ook GroenLinks verloor één zetel, wat tot tevredenheid stemde, zo begrijp ik. Dat heb ik altijd zo vreemd gevonden: verliezen en toch te tevreden zijn. Natuurlijk, ik ken de ‘als dit… dan dat’ redeneringen, het vergelijken met polls en de voorgaande verkiezingen, maar al dat gegoochel met getallen en argumenten neemt niet weg dat er gewoon verloren is. Ook Bram van Ojik  kon dat helaas niet voorkomen. 

Frank Köhler in zijn jonge PSP-jaren

Een schrale troost voor de gemiddelde GroenLinks-stemmer is dat de zetel die  de SP won, wordt ingenomen door  Frank Köhler. Ik ken Frank al veertig jaar vanuit onze gezamenlijke politieke inzet, eerst in de PSP en later in GroenLinks, en hem kennende zal hij zijn opvattingen ook in de SP gestand kunnen doen. Beter dan in GroenLinks, anders zou hij niet zijn overgestapt. Voor de gemiddelde GroenLinks kiezer maakt dat denk ik weinig uit. Natuurlijk wel voor een groot deel van het GroenLinks kader dat nog steeds tegen het liberale gedachtengoed van Femke Halsema aanleunt en types als Köhler (en Platvoet) liever kwijt dan rijk is. Mij zijn ze al kwijt, letterlijk dan, want Liberia ligt ver buiten het GroenLinkse aura.

Kiezersschavot

Maar afgelopen  woensdag had ik toch met senatoren te maken. In december zijn in Liberia 15 van de 30 Senaatszetels in de verkiezingsgrabbelton gegooid. De termijn van een senator is hier 9 jaar lang  en elke 4,5 jaar komen 15 zetels vacant. Dit om te voorkomen dat in één keer de hele Senaat uit nieuwkomers bestaat. Dat is een reële optie, want parlementariërs hebben in Liberia een bar slecht imago, wat er toe leidt dat bij verkiezingen de meerderheid zijn of haar zetel kwijt raakt. Die 9 jaar is natuurlijk veel te lang. Het leidt ertoe dat een senator  9 jaar verzekerd is van een torenhoog inkomen, zich zelf een aureool van gezag en leiderschap toekent, en weinig moeite doet om ‘de wijken’ in te gaan, wat hier vooral sloppenwijken zijn. Ook in december was het weer een slagveld. Van de 15 senatoren die aftraden, deden er 13 weer een gooi naar hun zetel. Slechts twee van hen werden herkozen. 

Jewel Howard-Taylor

Eén van hen is Jewel Howard-Taylor, de ex-vrouw van ex-president Charles Taylor, die in Engeland een straf van 50 jaar uitzit. Zij is een van de weinige senatoren die haar werk goed doet, veel buiten het parlement is te vinden, initiatieven neemt, en haar kiezers in de provincie Bong niet vergeet. Dat Bong County  een traditioneel Taylor-bolwerk  is, heeft haar uiteraard ook enorm geholpen. Dat geldt ook voor de andere senator die is herkozen: Prince Johnson, de man die op de lijst van burgeroorlogsmisdadigers staat, het land niet uit kan, met zijn eigen militie dood en verderf zaaide in de jaren ’90 en in 1990 betrokken was bij de moord op president Samuel Doe. Deze Prince staat niet te boek als een actieve parlementariër, maar zijn populariteit  in de afgelegen provincie Nimba is blijkbaar nog steeds groot. De coalitie die in Nimba was gevormd om hem tegen te houden, faalde jammerlijk.

 Geen internet

De nieuw gekozen voorzitter van de Senaat (de vorige was ook in december op het kiezersschavot gesneuveld) had NDI gevraagd om een introductiedag te organiseren voor de nieuw gekozen senatoren. En deze vond afgelopen woensdag in de commissiekamer van de Senaat plaats. Vandaar mijn senaats-sentimenten. Van de 13 nieuwe gekozenen waren er zes aanwezig, wat voor Liberia een puike opkomst is. En wat nog meer bijzonder: ze waren er van het begin tot het eind. Maar het meest hoopgevende was dat ze interactief, kritisch en leergierig waren. Een groot verschil met de gemiddelde legislator die ik hier heb leren kennen. Wij verzorgden presentaties over het werk van een parlementariër, die ook in Liberia wordt geacht drie rollen te vervullen: volksvertegenwoordiger, wetgever en controleur van de regering. Daarnaast werden de diensten  gepresenteerd die de senaat moeten ondersteunen, zoals een persafdeling, een begrotingsbureau en de bibliotheek. Stel je daar niet veel van voor: het zijn matig tot slecht functionerende diensten, met slecht betaalde medewerkers, die nauwelijks kunnen leunen op toch broodnodige voorzieningen zoals een archief, naslagwerken en internet. Wat dit laatste betreft: de Senatoren waren stomverbaasd te horen dat er in 2013 een complete internetinfrastructuur in het parlementsgebouw is aangelegd, op kosten van de VS, maar dat de leiding van House en Senate weigeren een internet provider te betalen.

 

Lege zaal van de Liberiaanse Senaat

Sociale noden

De zes Senatoren ontmoetten ook de drie burgergroepen  waarmee NDI nauw samenwerkt. Wij trainen en ondersteunen hen  in het verbeteren van hun aanpak, werkwijze en inhoudelijke onderbouwing om zo met meer succes voor hun zaak te kunnen lobbyen bij het parlement. Vrouwenrechten, water sanitair & hygiëne en goed bestuur t.a.v. de natuurlijke hulpbronnen zijn de drie terreinen waarop onze partners actief zijn. Ze vonden niet alleen een bereidwillig, maar ook een geïnteresseerd gehoor. Ze presenteerden hun activiteiten en daagden de Senatoren uit met hen mee te denken en parlementaire initiatieven te ontwikkelen om op deze drie terreinen, cruciaal voor de ontwikkeling van Liberia, vooruitgang te boeken. De Senatoren leken daartoe bereid. Agenda’s werden getrokken, telefoonnummers en e-mailadressen uitgewisseld. Ook NDI zal daarin een rol spelen. Naast het versterken van de civil society heeft ons programma nog een tweede doelstelling: het parlement stimuleren en ondersteunen zich open te stellen voor de buitenparlementaire ‘bewegingen’. Onder andere door het houden van openbare hoorzittingen waar belangengroepen hun zaak kunnen bepleiten en het organiseren van parlementaire onderzoekscommissies upcountry om parlementariërs  de rauwe, alledaagse werkelijkheid onder ogen te brengen en samen met belangengroepen te zoeken naar oplossingen. Dat zal niet eenvoudig zijn, maar zoals één van de nieuw gekozen Senatoren zei: ‘ik ben gekozen om de sociale noden van mijn kiezers en van Liberia aan te pakken’. Ik hoop dat hij dat 9 jaar volhoudt. 

Natuurlijke hulpbronnen: waar blijft het geld?

 Deze week heb ik de tweede Study Investigation Mission voorbereid. De eerste had als onderwerp sociale huisvesting (zie mijn blog in september: 'een missie voor sociale woningbouw') de tweede gaat over de ‘extractive industries’: het op een goede, transparante wijze benutten van de natuurlijke hulpbronnen. Dat is vaak een heikel punt in kwetsbare derde-wereld democratieën zoals Liberia. Concessies aan buitenlandse bedrijven worden vaak voor lange tijd verleend, waardoor er veel en snel gecasht kan worden. Waar het geld blijft is lang niet altijd duidelijk, corruptie tiert welig, het parlement wil niet –of is niet in staat- op een stevige manier controle uit te oefenen op de regering enz. Het zou goed zijn als een Study Investigation Misison van het parlement zich over al deze verschillende aspecten van het concessiebeleid gaat buigen. Met experts spreekt, bedrijven opzoekt, met de werknemers praat, international best practices bestudeert enz. om vervolgens met aanbevelingen te komen hoe de natuurlijke hulpbronnen beter benut kunnen worden.

 

Ik heb deze week met verschillende parlementsleden gesproken, die van de missie deel willen uitmaken. Dat zijn voorzitters van relevante parlementscommissies. Het moet hún missie worden, dus hebben ze uiteraard een inbreng bij de opzet, de mensen en bedrijven met wie gesproken moet worden enz. Tegelijkertijd weten ze dat NDI de zaken serieus aanpakt en de nodige deskundigheid in huis heeft, dus een vruchtbare samenwerking in het verschiet ligt.

De missie over huisvesting is inmiddels ver gevorderd. Het concept-rapport is gereed; eind november wordt er een expert-meeting gehouden om de aanbevelingen kritisch tegen het licht te houden, waarna het parlement aan zet is.

Het zwarte goud

Dat het hard nodig is om duidelijkheid te scheppen over concessieverleningen bleek deze week weer eens uit krantenberichten die onduidelijke bronnen citeerden over afpersing en omkoping m.b.t. de oliewinning die binnenkort in Liberia van start gaat. Ook parlementariërs werden genoemd die op oneigenlijke manier er op  uit zouden zijn forse belangen in de delving van het ‘zwarte goud’ te verwerven. ‘Als ze dat kunnen bewijzen, stap ik op’ was het verweer van één van hen; doorgaans niet het sterkste antwoord op zo’n beschuldiging. Nu moet worden gezegd: het geruchtencircuit is een van de weinige mechanismen in Liberia dat zonder haperen draait, dus het is afwachten of dit nog een staartje krijgt. Mede, omdat de –uiterst zwak functionerende- justitie zelden serieus onderzoek doet naar dit soort beschuldigingen.

5x Groener en Linkser

In dit blog bericht ik uit Liberia over mijn werk. Soms kan ik niet nalaten een uitstapje te maken naar Nederland, en dan met name de politiek en GroenLinks. Ik zal het nu hier niet te lang maken. Het wetenschappelijk bureau van GroenLinks is op haar website een discussie gestart over hoe het nu verder moet met GroenLinks. Mede naar aanleiding van mijn kritisch opinieartikel in het NRC van enkele weken geleden, is mij gevraagd ook een bijdrage te leveren. Daar heb ik de afgelopen week in de avonduren op zitten broeden en het resultaat '5x Groener en Linkser' is hier te lezen.

Maar deze week kwam Nederland ook deze kant op, want dinsdag werd Jacq, mijn vrouw, met Air France Liberia binnengevlogen en veilig aan de grond gezet. Ze blijft me vier maanden gezelschap houden, dus dat belooft wat! Ik hoop dat ze daar af en toe in dit blog verslag van zal doen...

Hoe GroenLinks zich zelf ten gronde richt

Terwijl ik dit blog zit te schrijven kijk ik met een schuin oog naar Manchester City-Sunderland (stand na 45 minuten 1-0), een wedstrijd uit de Engelse Premier League.  ‘Invest in Africa’ is de shirtreclame van Sunderland. Klinkt sympathiek. Ik kan niet op de website van Sunderland kijken wat dit precies inhoudt, want internet ligt plat.

Ik kan dus ook niet volgen wat er vandaag in de partijraad van GroenLinks gebeurt, waar de zoveelste episode in het drama ‘Hoe GroenLinks zich zelf ten gronde richt’ zich voltrekt.

Het getuigt van een verschrikkelijk amateurisme hoe de ‘partijtop’ (ik schrijf dit al jaren tussen aanhalingstekens) met de partij omspringt. Ik ga het hier niet allemaal herhalen, de kranten laten niet na al het falen van de laatste jaren bij elke nieuwe rel keurig op een rijtje te zetten. Er zijn ‘schuldigen’ genoeg aan te wijzen: (Peters, Van Gent, Thissen, Weening, Sap, Dibi, Klaver – en zo kunnen we nog even doorgaan), maar toch is dat niet de oorzaak van de crisis. Natuurlijk, stuntelig handelen verergert het beeld en doet de emoties tot grote hoogte oplaaien. Hoe het partijbestuur het bestaat om enerzijds het vertrouwen in Jolande Sap op te zeggen en anderzijds denkt dit harde politieke feit onder de pet te kunnen houden, in de hoop er samen met Sap uit te kunnen komen, is onvoorstelbaar. Je kunt niet een beetje het vertrouwen opzeggen, om daar vervolgens in een ‘goed gesprek’ weer op terug te komen, dan wel een middenweg te vinden. Maar dat vertrouwen had natuurlijk nooit op dit moment opgezegd moeten worden. Toen GroenLinks in 1994 van zes naar vijf zetels zakte, stapte lijsttrekker Ina Brouwer meteen op. Dat was voor haar pijnlijk, maar ook klasse – en dat had Sap ook kunnen doen. Maar dat heeft ze niet gedaan en daarin werd ze gesteund door de hele ‘partijtop’. Waarom dat dan drie weken later wel zou moeten gebeuren, is niet uit te leggen. Die conclusie trok het partijbestuur blijkbaar ook want, vandaag,  een dag later, stapt het hele bestuur op (zo begrijp ik uit een telefoontje, want internet werkt nog steeds niet).

Hoe zeer de politiek ook tot een personendrama is verworden, de oorzaak van de crisis in GroenLinks zit hem toch echt dieper. Op cruciale punten is deze partij tot op het bot verdeeld. De liberale koers van Halsema gaf de klaroenstoot tot die verdeeldheid. Bij haar is de ellende begonnen, die lieveling van het niet-GroenLinks stemmende journaille. Daarna volgden, om me tot de hoofdzaken te beperken, de Kunduz-missie en het lente-akkoord.

Gebrek aan bindend vermogen

Natuurlijk, ook daarvoor was GroenLinks af en toe verdeeld op zeer belangrijke thema’s, zoals de NAVO-bombardementen op Servië eind jaren ‘90, waar de toenmalige TweedeKamerfractie, onder leiding van Rosenmöller, mee had ingestemd. Ook toen grote beroering in de partij, met  boze achterbanvergaderingen én –een groot verschil met nu- een Eerste Kamerfractie die niet als een schoothondje kwispelend achter ‘de partijtop’ aanliep. Het resultaat was het intrekken van die steun. Daar waren goede argumenten voor (nl. het bombarderen van burgerdoelen), maar daarnaast had Rosenmöller ook oog voor het bindend vermogen dat een fractievoorzitter moet hebben als hij merkt dat de partij gespleten is op een cruciaal onderwerp.
 

Halsema, en ook Sap, missen dit vermogen ten enenmale. Bevangen door het door media-adviseurs en andere valse profeten aangereikte waanidee dat een politiek leider voor de troepen uit moet lopen, hebben beiden GroenLinks op sleeptouw genomen naar het politieke midden, naar het Walhalla van de papieren resultaten. Zij wisten dat de achterban van GroenLinks grote moeite had met het verkorten van de WW, het versoepelen van het ontslagrecht, het kleineren van de vakbeweging, het steunen van een NAVO-missie in Afghanistan, het oproepen tot een fusie met D66, het clichématige in de conservatieve hoek zetten van de SP en het Lenteakkoord, de grootste fopspeen uit de Nederlandse parlementaire geschiedenis. Maar Halsema en Sap hadden op de keper beschouw geen boodschap aan de achterban. Het ontbrak hen aan de politieke wil –en het juiste leiderschap- om de tweespalt die zich in GroenLinks aan het voltrekken is, te voorkomen. Op congressen, die nu eenmaal niet graag de ‘politiek leider’ de wacht aan zeggen –zeker niet vlak voor verkiezingen- kregen ze hun zin. Vaak met de mantra van ‘volgende keer zullen we beter naar de achterban luisteren’ die even snel werd afgedraaid – om daarna weer even snel te worden vergeten. 

 Heeft de toekomst zin in GroenLinks?

Hoe moet het nu verder met GroenLinks? Is er nog toekomst voor deze partij? Heeft de toekomst zin in GroenLinks? Als ik deze vraag zo op mijn scherm zie verschijnen –en er nog eens over nadenk, terwijl ik dit typ- is het een belachelijke vraag, althans in de zin dat hier een ‘objectief’ antwoord op te geven zou zijn.

Iemand die groen het belangrijkst vindt zal zeggen ‘ja natuurlijk, kijk in de landen om ons heen: België, Frankrijk, Duitsland: allemaal hebben ze groene partijen, die ook nog linksig in het politieke spectrum, staan’. En is duurzaamheid niet het thema van de toekomst? 

Iemand die links het belangrijkst vindt, kan wijzen op Denemarken, Zweden, Noorwegen en IJsland, waar roodgroene partijen het doorgaans goed doen en zelfs –de grote wens van Sap- in IJsland en Noorwegen in de regering zitten. Maar die hebben op sociaal-economisch vlak een SP-achtig programma – en lopen niet achter de NAVO aan. Is solidariteit niet het thema van de toekomst in een wereld waar dagelijks 2 miljard mensen tegen armoede vechten?

En dan zijn er nog de ‘modernisten’ in GroenLinks, de vrijzinnig liberalen, die tegen D66 aan schuren, niet alleen met hun vrijzinnigheid, maar ook met hun marktgerichte opvattingen op sociaal-economisch terrein – en met een groot geloof in de noodzaak van een federaal Europa.

Maar is er dan geen ruimte voor een partij die het links-solidaire, het groene en de vrijheidslievendheid weet te combineren? Een partij die meer vertrouwt op de veranderingsgezindheid van mensen dan van instituties? Een partij die van nature argwanend staat ten opzichte van heersende machten, economische elites en militaire krachtpatserij? Die partij stond de oprichters in 1989 voor ogen – en die partij is GroenLinks –helaas- niet geworden.

Krijgt Rutte wat hij zo verafschuwt?

Deze week stond ook voor mij toch voor een belangrijk deel in het teken van de Nederlandse verkiezingen. Afstand zegt niet alles blijkbaar. Via de burgemeester van Den Haag had ik geregeld dat het thuisfront voor mij mocht stemmen. (Nederlanders in het buitenland moeten zich –als ze willen stemmen- registreren bij de burgemeester van Den Haag. Je kunt dan per post stemmen –maar die werkt hier niet- of per volmacht – en dat regelt dan de gemeente Den Haag.) Via de Google-expats-Liberia groep, zo’n 1500 expats groot, had ik een korte oproep gedaan: ‘sinds ik hier in april aan de slag ben heb ik nog nooit een Nederland/se/er ontmoet, maar zijn er misschien toch Nederlanders, die ook nog over een schotelantenne beschikken, zodat we woensdag een verkiezingsavond ergens kunnen organiseren?’ Ik kreeg twee aardige reacties, maar geen schotelantenne. Dus kroop ik woensdagavond maar achter de computer op mijn werk, waar de internetverbinding snel genoeg is om de TV-uitzending op te pakken via de NOS-website.

Huilende GroenLinksers op de uitslagenavond.

Wat een dramatische uitslag. Natuurlijk voor GroenLinks, maar dat krijg je als je met het liberalisme flirt, Kunduz een fantastische missie vindt, het Lenteakkoord een strategische meesterzet, types als Mariko Peters en Tofik Dibi een paar jaar geleden op verkiesbare plaatsen zet, Tof Tissen een kandidatencommissie laat leiden en nog meer van dat onvoorstelbare, amateuristische geknoei. En wat was het desalniettemin gezellig in dat Rotterdamse café waar GroenLinks de uitslagenavond doorbracht. Jolande Sap werd toegejuicht alsof het zetelaantal verdubbeld was, in plaats van gedecimeerd, want zo kun je het zuivere verlies van zeven zetels wel noemen. Slechts een enkeling liet een traan... Het echec van GroenLinks is nog eens extra groot als je bedenkt dat alle linkse of progressieve partijen hebben gewonnen –of gelijk zijn gebleven.

VVD-winst een drama

Maar ook de winst van de VVD is natuurlijk een drama. Laat ik volstaan met deze link naar de column van Thomas van der Dunk, waarin hij genadeloos –en terecht- Rutte neersabelt, de grootste charlatan in de Nederlandse hedendaagse politiek. Erger dan Wilders.

Waar ik me ook tijdens die uitzending mateloos aan ergerde –wat heb ik me toch zitten ergeren merk ik nu drie dagen later nog- is de manier waarop de uitslagen van de SP steeds als verlies werden aangemerkt. Ik denk dat PVV en SP wel twintig keer door Mingelen cs in één adem als verliezers werden neergezet, maar de SP bleef toch echt in al dat Samsom-Rutte geweld keurig op 15 zetels staan. Al viel dat ‘de socialisten’ wel tegen, gezien de torenhoge peilingen in begin augustus. Maar over die peilingen zijn al zoveel kritische noten gekraakt (meer dan helft zweefde toen nog, SP-kiezers zaten thuis, die van de PvdA lagen op het strand, het enorme media geweld moest nog komen enz), dat ik daar verder over zwijg.

 Het mystieke midden

En dan die analyses van de uitslag, de keuze voor het midden. Met name de Volkskrant kon er maar geen genoeg van krijgen. Sinds wanneer zijn de VVD en de PvdA middenpartijen? ‘Ja, maar de flanken hebben verloren.’ Oh ja? Alleen de PVV dan. En VVD en PvdA stonden scherp tegenover elkaar, beïnvloed als ze zijn door hun electorale concurrenten, PVV en SP. Het midden bestaat nog welgeteld uit CDA en D66, samen goed voor 25 zetels. PvdA en de VVD zijn elkaars politieke tegenpolen. Een kabinet van deze twee partijen is een hopeloze exercitie die PVV noch SP windeieren zal leggen. Hoewel (bijna) niemand dat lijkt te durven zeggen, maakt deze uitslag een centrumlinkse coalitie mogelijk. PvdA, SP, D66, CDA en GroenLinks hebben samen 82 zetels. Een vijf partijen kabinet dat in de verte doet denken aan dat door de VVD zo verfoeide kabinet Den Uyl, dat steunde op PvdA, PPR, D66, KVP en ARP. Wat een ironie van de geschiedenis zou dat zijn! Rutte krijgt wat hij zo verafschuwt!

GroenLinks gaat evalueren!

Natuurlijk gaat GroenLinks met een speciale commissie evalueren. Dat behoort tot het standaard repertoire van de verliezer. Maar het levert zelden iets op, omdat zo’n commissie in zijn samenstelling al het compromis in zich draagt. Een beetje van dit en een beetje van dat en de waarheid, als-ie al niet op het kerkhof ligt, bivakkeert in het midden.

Die evaluatie, wil die enig hout snijden, moet beginnen met een analyse van de –verschuivende- politieke plaatsbepaling van GroenLinks. Kortweg gezegd: van een positie van links van de PvdA –een belangrijk vertrek- en referentiepunt bij de oprichting – tot ergens tussen D66, VVD, CDA en PvdA in. En hoe deze plaatsbepaling het karakter van GroenLinks heeft veranderd: ideologisch, programmatisch en electoraal. En daarmee het imago, het eigene, het herkenbare. Dan kan verklaard worden hoe een linkse partij het bestaat om een oorlogsmissie in Kunduz te steunen. Hoe een linkse partij, waarvoor sociaal-economische verhoudingen en het steunen van de onderliggende partij daarin een ijkpunt moet zijn, het bestaat om de vakbeweging te minachten, de duur van de WW in te korten, het ontslagrecht te versoepelen en een kamerlid (Jesse Klaver) te hebben die liever een VVD’er dan een PvdA’er op Sociale Zaken heeft.

Naast de inhoud moet ook de strategie aan de orde komen. Welke diepzinnige, consistente afwegingen zitten er achter de keuze om te pleiten voor een fusie met D66, de ene keer te opteren voor een Paarse variant, dan weer het gemeenschapsdenken van het CDA te omarmen, de VVD als een progressieve partij te bestempelen en de SP tot een conservatieve, om daarna weer met Cohen en Roemer op het podium van Een Ander Nederland te staan? Of, het absolute dieptepunt, als linkse oppositiepartij na de val van het meest rechtse kabinet ooit, een akkoord met datzelfde kabinet sluiten, terwijl de verkiezingen in aantocht zijn!

En dan tenslotte het voertuig zelf: de partij GroenLinks. Hoe deze partij is verworden van een democratische ledenpartij tot een speeltje in handen van de partijtop, die congressen, kandidaten- en programmacommissies regisseert, discussies uit de weg gaat en bij voorkeur onervaren, maar hondstrouwe mensen op posities tilt.

Naar zo’n evaluatie kijk ik uit. Ik vrees, tevergeefs.

James en Lin zijn dood

Dit was een droevige week. Maandag begon met een stafvergadering om onze Liberiaanse collega James te herdenken die plotseling in het weekend was overleden. Hij was kort daarvoor weliswaar in het ziekenhuis opgenomen, maar niets wees er op dat het zo ernstig was. Hij werkte al zes jaar voor NDI en was onze financieel manager. Een precieze, rechtschapen en altijd goed gehumeurde man, die niet alleen zorgvuldig over ons budget waakte, maar ook goed wilde weten welke activiteiten daar achter schuil gingen. In een uur haalden vele collega’s dierbare herinneringen op en werd er af en toe flink gesnotterd. Onder andere dat hij goed kon vertellen over zijn studietijd die hij in Europa had doorgebracht; regelmatig trakteerde hij zijn collega’s op voor hen onbegrijpelijke, volle Duitse zinnen – en met mij had hij eindelijk iemand die ook iets terug kon zeggen.  ’s Middags gingen we met zijn allen, zo’n vijftien man, naar zijn vrouw, die uiteraard zeer verdrietig was en er nu alleen voor staat om hun vier kinderen op te voeden. Maar door de tranen heen leek ze me ook een sterke vrouw, die zich al rekenschap begon te geven van de nieuwe situatie waarin ze zo ongewild terecht was gekomen.

Een paar dagen later kreeg ik een e-mail met het droevige bericht dat Lin Tabak was overleden. Lin voerde al maanden lang een ongelijke strijd tegen die gevreesde, slopende ziekte. Ik kende Lin vooral vanuit Kritisch GroenLinks, een clubje van zo’n tien mensen, waar we samen deel van uit maakten, en dat op gezette tijden in de partij van zich laat horen als we vinden dat ‘de partijtop’ op grond van allerhande zogenaamde strategische argumenten de partij naar het politieke midden wil laten afglijden. Dan schrijven we een pittig opiniestuk of sleutelen wat moties voor een komend congres in elkaar. Soms met succes, soms ook niet.  Lin was vooral bezorgd over het gebrek aan een democratische cultuur binnen de partij. En kon zich daar –terecht- behoorlijk kwaad over kon maken, Als jarenlange medewerkster van het partijblad zat ze met haar neus boven op de interne partijwoelingen en zag ze hoe schijn en werkelijkheid kunnen botsen in een partij die zich o zo graag als open, democratische ledenpartij wil manifesteren, maar dat niet is. Lin schreef in het GroenLinks Magazine voor ze ziek werd een serie artikelen over belangrijke thema’s als sociale zekerheid, milieu, vredesbeleid en –haar grote passie- Europa. Daarin bracht ze in praktijk wat ze elders in GroenLinks miste: een botsing van meningen als middel om verder te komen. Lin streed voor een ideaal GroenLinks en schreef daar hartstochtelijk over.

Charles, Jewel, Jolanda en Tofik

Woensdag maakte het Sierra Leone Tribunaal in Den Haag de strafmaat van Charles Taylor bekend, de ex-president van Liberia. Vijftig jaar cel. Geëist was 80 jaar, maar de rechtbank vond 50 jaar genoeg voor de 64-jarige, onberispelijk geklede gentleman. Het legertje duurbetaalde advocaten dat hem bijstaat, zal ongetwijfeld hun cliënt adviseren in beroep te gaan. Dan kan de kassa nog even door rinkelen. Hoe wordt dat toch allemaal betaald, vraag je je wel eens af. In het geval van Taylor is het antwoord snel gevonden. In het zeer goed gedocumenteerde boek ‘The Mask of Anarchy’ beschrijft Stephen Ellis hoe Taylor in zijn guerrillatijd, voorafgaand aan zijn presidentschap (1997-2003), met zijn National Patriotic Front of Liberia een zeer groot deel van Liberia als een persoonlijk wingewest exploiteert. De export van diamant, hout, rubber, goud en ijzer gaat gewoon door, maar deze keer handelen westerse bedrijven met Charles ‘Ghankay’ Taylor. Zijn inkomen wordt in de jaren dat hij ongestoord zijn gang kon gaan (1990-1994) geschat op $400 miljoen.

Hier, in Liberia, was er weinig opwinding merkbaar over de strafmaat. Een paar weken geleden berichtten  kranten wel dat een twintigtal organisaties een ‘breed front’ vormden om activistisch op te komen voor de vrijlating van Taylor, maar daar is verder nooit meer iets van vernomen.

Vrijdag had ik een afspraak met senator Jewel Howard-Taylor. Zij trouwde in 1997 met Charles Taylor en scheidde in 2006 van hem. De volle presidentsperiode was zij dus Liberia’s First Lady. Ik ontmoet een zeer gisse, alerte en vrolijke dame in haar goed georganiseerde kantoor in het parlementsgebouw. Grote prenten van Christus en Obama hangen gebroederlijk naast elkaar aan de wand. En herinneringen, zoals een gezellige foto van de presidentiële echtparen Chirac en Taylor. Ik moet enkele activiteiten met en voor parlementsleden organiseren, zoals een seminar over ‘gender budgeting’ en een ‘fact finding mission’ naar de (hoogst beroerde) stand van zaken  op het gebied van de volkshuisvesting. Daarvoor doe ik ook een beroep op Jewel Howard-Taylor: zij is immers voorzitter van voor deze onderwerpen relevante senaatscommissies. Ze reageert positief en enthousiast op mijn voorstellen. In niets is te merken dat haar ex twee dagen eerder in Den Haag is veroordeeld tot 50 jaar. Als ik haar vertel dat ik ook een tijd senator ben geweest, en wel in het Nederlandse Den Haag, reageert ze vrolijk’ Ha, er is dus nog een leven na de senaat!’

GroenLinks is het spoor bijster

Vandaag (zaterdag)  kreeg ik een e-mail van Heleen Weening, ook al uit Den Haag, en partijvoorzitter van GroenLinks. Of ik al gestemd had op mijn favoriete lijsttrekkerkandidaat. Moeilijke vraag om te beantwoorden. Want ik heb wel gestemd, maar niet op mijn favoriete kandidaat. Ra ra, hoe kan dat?

Om mijn stem te verantwoorden heb ik mij deze week verdiept in het Lenteakkoord. Op de website van GroenLinks wordt beweerd dat (met CDA en VVD!) een belangrijke eerste stap is gezet naar een groene en sociale weg uit de crisis. Lees even mee: ‘Door toedoen van GroenLinks zijn de vijftien meest pijnlijke bezuinigingen van het kabinet-Rutte teruggedraaid, zoals de bezuinigingen op het pgb, passend onderwijs en natuur. Lage inkomens worden gecompenseerd, waardoor de pijn van de crisis eerlijk wordt verdeeld. Groene en sociale maatregelen worden doorgevoerd. Vervuilers gaan betalen en vergroeners gaan verdienen.’

Nu is op de website van GroenLinks de integrale tekst van het Lenteakkoord niet te vinden. Zou de partijleiding zo dom zijn te denken dat daarmee deze kritische GroenLinkser te misleiden is?

Is de bezuiniging op het Persoons Gebonden Budget (PGB) teruggedraaid? Nee! In het lenteakkoord valt te lezen dat met €150 miljoen structureel deze maatregel wordt ‘verzacht’. Inderdaad, want het kabinet Rutte had €900 miljoen ingeboekt. Volgens het CPB kon maar op 600 miljoen worden gerekend. Hoe het ook zij: er worden dus altijd nog honderden miljoenen op het PGB bezuinigd volgens dit Kunduzakkoord.

Van Bijsterveld wilde jaarlijks 300 miljoen bezuinigen op het passend onderwijs – en de Tweede Kamer besloot daartoe. Het Lenteakkoord trekt er 100 miljoen voor uit om dit ‘terug te draaien’. Inderdaad, het Lenteakkoord maakt 200 miljoen vrij voor een intensivering van natuurmaatregelen. Bleker wilde 300 miljoen bezuinigen. Dat wordt dus nu voor 2/3^e teruggedraaid. Is dat een groene maatregel te noemen? 

Wie van de drie? (Foto: NRC)

 ‘Lage inkomens worden gecompenseerd.’ Oh ja? Het koopkrachtplaatsje bij het Lenteakkoord kan daar geen uitsluitsel over geven. Terecht wordt op de allerlaatste blz. van het Lenteakkoord opgemerkt (maar ja, wie leest dat nog?) dat er een ‘belangrijke onzekerheid’ is omdat loon- en inflatieontwikkeling zich moeilijk laten voorspellen en de effecten van andere maatregelen, zoals bezuinigingen op de kinderopvangtoeslag, niet zijn meegerekend.

Wie in het Lenteakkoord het begin ziet van fundamentele sociale en groene hervormingen is het spoor bijster. De woningmarkt gaat voor starters nog meer op slot. Het sneller verhogen van de AOW en het aantasten van WW en ontslagrecht gaan niet gepaard met maatregelen die outsiders op de arbeidsmarkt meer kansen biedt. In het onderwijs wordt visieloos in de marge wat heen en weer geschoven

Het is diep treurig dat GroenLinks hierin is meegegaan en als een vaandeldrager met de borst vooruit zich het Lenteakkoord toe-eigent. Er is niets van Kunduz geleerd, integendeel, de Kunduz aanpak wordt nu als strategische meesterzet herhaald. Dat is het inderdaad, als GroenLinks er nu definitief voor heeft gekozen om in het politieke midden te bivakkeren.

Jolande Sap denkt met het Lenteakkoord als belangrijke verworvenheid de strijd om het lijsttrekkerschap én daarna de verkiezingen te winnen. Tofik Dibi is met zijn Kunduz-gedraai en D66-oriëntatie voor mij geen geloofwaardig alternatief. Jolande Sap heeft haar krediet –en dat had ze ondanks Kunduz- nu ook verspeeld.

Ik heb dus op kandidaat ‘Blanco’ gestemd.