Er valt veel op Liberia aan te merken, maar niet wat betreft
de persvrijheid. Althans dat is een veel gehoord geluid in het land. Er
verschijnen zo’n twaalf landelijke dagbladen, die weliswaar een beperkte oplaag
hebben (rond de 5000), maar toch het ‘maatschappelijke debat’ beïnvloeden.
Daarnaast zijn er ruim 60 radiostations, die goed beluisterd worden. Publieke,
Liberiaanse TV schijnt wel te bestaan, maar daar wordt weinig naar gekeken. De
antenneontvangst is, evenals de kwaliteit van het gebodene, allerbelabberdst.
Het Zuid-Afrikaanse DSTV is de monopolistische satellietzender met
internationaal nieuws, veel sport- en (verrassend goede) filmkanalen en een
fors aanbod van buitenissige religieuze zenders. Onze Lieve Heer is gezegend
met een waanzinnig gevarieerde
supportersschare.
Maar terug naar de Liberiaanse media: kranten en radio.
Daarin wordt fors tekeer gegaan tegen van alles en nog wat. De onthullingen
over corruptie volgen elkaar in rap tempo op en de oer-feministische leuze dat
het private politiek is, doet ook hier opgeld. Over de kwaliteit van die media
valt veel negatiefs te zeggen, want de berichtgeving is vaak oncontroleerbaar
eenzijdig, onnavolgbaar in redeneertrant en bestaat uit een mistige mix van
commentaar, insinuaties en (spaarzame) feiten. Het gebeurt regelmatig dat er een
pagina wordt gewijd aan een schandaal, zonder dat na lezing nu duidelijk wordt
wat het schandaal precies inhoudt. De radiostations zenden
veel praatprogramma’s uit, waarin ministers en parlementariërs uitgebreid aan
het woord komen, afgewisseld met opbellende luisteraars, die overigens verrassend vaak de geïnterviewde
goed blijken te kennen…
Er is dan ook een wijd verspreid en gekoesterd gevoel in
Liberia dat het wel goed zit met de persvrijheid, met name ook bij de regering
die de vele kritiek op haar beleid vaak pareert met het wijzen op die grote
persvrijheid. Nu valt dat in globaal –en ook Afrikaans- licht bezien wel weer
mee, of beter gezegd tegen. Op de 2013-ranglijst van Freedom House, de gezaghebbende watch
dog op het gebied van vrijheid van
meningsuiting, staat Liberia op de 120ste plaats (met de waardering partly free); 23 Afrikaanse landen (de
helft) doen het beter.
Twee miljoen dollar boete
Op de ranglijst van 2014 zal Liberia waarschijnlijk enkele plaatsen
zakken. Vrijdag stopte de politie de persen van FrontPageAfrica, een van de betere kranten, zo niet de beste. De
rechtbank had daartoe besloten omdat de hoofdredacteur, Rodney Sieh, had
geweigerd US$ 1,5 miljoen schadevergoeding te betalen aan Chris Toe, een
voormalige minister van landbouw, die drie jaar geleden een zaak tegen de krant
aanspande vanwege smaad. In 2010 publiceerde de krant uit een officieel
regeringsrapport dat Toe van corruptie beschuldigde. Toe trad af, maar werd,
naar goed Liberiaans gebruik, nooit vervolgd. En omdat hij dus nooit werd
veroordeeld, kon hij de krant van smaad beschuldigen, waarvoor hij als
genoegdoening US$ 2 miljoen eiste. In februari 2011 kwam de uitspraak: de
rechter veroordeelde de krant, hoofdredacteur Sieh en de schrijver van het artikel tot een boete van
US$ 1,5 miljoen, alsmede US$ 90.000 proceskosten. Een fors bedrag in een land
waar het gemiddelde jaarinkomen per hoofd van de bevolking rond de US$ 370 schommelt.
In 2011 verwierp de rechtbank een verzoek van FrontPage dat de
zaak wilde heropenen, aangezien de juryleden zouden zijn omgekocht, iets wat in
Liberia vrij normaal is. Volgens de meest recente Global Corruption Barometer
van Transparency International is de rechterlijke macht een van de meest
corrupte overheidsinstanties in Liberia.
Sieh maakte bekend het bedrag niet te kunnen betalen en de
krant ging door met het publiceren van artikelen over corruptie, schending van
mensenrechten en bestuurlijk wangedrag. Twee jaar gebeurde er niets, totdat in juli
2013 de rechtbank de zaak opnieuw oppakte en Sieh verordonneerde te betalen,
wat hij opnieuw weigerde. Afgelopen woensdag werd hij opgepakt en ingesloten.
Hij ging onmiddellijk in hongerstaking. En gisteren, vrijdag, sloot de politie
de burelen van de krant.
De website van de krant is geregistreerd in de VS en is nog
steeds in de lucht. Topstory van vandaag: ‘Eight Years Down The Road, A Corrupt Government Under Ellen’s Watch’.
Free Rodney
Face Book Pagina
Inmiddels komen de protesten op gang. Er is een speciale Free Rodney Face Book Pagina, een digitale petitie verzamelt handtekeningen en de
zaak is aanhangig gemaakt bij het Court
of Justice van ECOWAS, een samenwerkingsverband van West-Afrikaanse landen.
En het Committee to Protect Journalists,
dat wereldwijd journalisten verdedigt, sprak in een verklaring vandaag zijn
afkeuring uit.
Hoe het verder zal gaan is moeilijk te voorspellen. Op
president Ellen Johnson Sirleaf wordt druk uitgeoefend om de vele mooie woorden
die ze aan persvrijheid heeft besteed, kracht bij te zetten. Zo sprak ze in mei
2012 de Liberiaanse journalisten toe op de World
Press Freedom Day. Ze
hekelde ‘the humiliation, intimidation
and repression being meted out to journalists in the performance of their
sacred watchdog duties in other parts of the world.’ Tot die ‘andere delen
van de wereld’ behoort ook Liberia. In een normale democratie kan een
president natuurlijk niet zo maar een rechterlijke uitspraak ongedaan maken.
Maar Liberia is geen normale democratie. De president zou een bijdrage aan
waarheidsvinding kunnen doen door het bestaan van dat ‘officiële regeringsrapport’
te bevestigen waaruit de krant in 2010 citeerde dat Toe corrupt was. Maar
geheel in lijn met wat ik hiervoor schreef: het is volstrekt onduidelijk wat er
met dat rapport is gebeurd. Of heeft het eigenlijk wel ooit bestaan? Het
behoort tot de Liberiaanse realiteit dat schijn en werkelijkheid onverbrekelijk
met elkaar verbonden zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten