De Missie voor sociale huisvesting wint terrein

Langzamerhand begint het parlement weer op stoom te komen. Huis en Senaat vergaderen weer, na een ‘agricultural break’ die hier maar liefst vier maanden duurt. Van september tot januari worden parlementariërs geacht terug te gaan naar hun kiesdistricten en daarnaast vakantie te vieren. Het beeld dat ik daarvan heb meegekregen is heel wisselend. Sommigen zijn maandenlang in de Verenigde Staten. Anderen gaan hun kiezers opzoeken, wat een autorit over zeer slechte wegen van zo’n 10 tot 15 uur kan betekenen als de parlementariër een kiesdistrict in een uithoek van Liberia vertegenwoordigt. Ook worden er congressen in het buitenland bezocht of werkbezoeken afgelegd. En er zijn volksvertegenwoordigers die min of meer door gaan met hun werk, interviews geven, bereikbaar zijn, een kritische brief aan een minister schrijven of, zoals ik in december berichtte, actief zijn in de Study Investigation Misison on Extractive Industries, die NDI in december ondersteunde. (Zie mijn blog in december 2012 'Een missie voor 'eerlijke' bodemschatten')

Swingende activiteiten

En omdat het parlement vanaf maandag 14 januari weer draait, krijgen onze activiteiten ook weer een swing. De voorbereidingen van de afgelopen weken moeten de komende weken in allerlei activiteiten worden omgezet. Diverse trainingen van de staf van het parlement staan op stapel, evenals de laatste fasen van de twee Study Investigation Missions die we met het parlement hebben georganiseerd: over sociale huisvesting en extractieve industrieën. Goede onderwerpen voor het parlement om zich mee bezig te houden en vervolgens een duw in de goede richting te geven: meer geld en aandacht voor huisvesting van de armsten en –daarmee samenhangend – het beter benutten van de bodemschatten voor de sociale ontwikkeling van de Liberiaanse bevolking.

Westpoint: sloppenwijk in Monrovia

Succesvolle Missie sociale huisvesting

Die Missies zijn een beetje mijn kindje. Een groepje parlementariërs verdiept zich in een onderwerp, bijgestaan door experts. Vervolgens wordt er een rapport met beleidsaanbevelingen geschreven, daarover wordt vervolgens een discussiedag gehouden en daarna moet het parlement zich erover buigen.

Aan het rapport over de extractieve industrieën wordt op dit moment de laatste hand gelegd door onze twee experts (een Tanzaniaanse en een Liberiaan) die de Missie assisteren. In februari bezoekt de Missie nog enkele mijnen, waarna het rapport eveneens op een policy seminar wordt bediscussieerd.

Over de Study Investigation Mission on Affordable and Adequate Housing berichtte ik eerder in september ('Een missie voor sociale woningbouw').
Over het concept-rapport van de Missie vond afgelopen woensdag (16 januari) een discussiedag plaats. Onze Ghanese volkshuisvestingsexpert, Ohene Sarfoh, die het concept-rapport schreef, besprak het met een selecte groep deskundigen. Er waren uiteraard betrokken parlementariërs aanwezig, maar ook architecten, vertegenwoordigers van diverse ministeries, de ‘wijkburgemeester’ van de grootste sloppenwijk van Monrovia, WestPoint, stedelijke ambtenaren, en enkele internationale organisaties. Het was een uitstekende, diepgaande discussie over de vele voorstellen die in het rapport worden gedaan. Het was natuurlijk heel goed om te horen dat velen blij waren dat eindelijk (sociale) huisvesting wordt geagendeerd, want het was tot nu toe een grote, blinde vlek. Noch in de regering, noch in het parlement, noch in de civil society lijkt er veel belangstelling te bestaan om de schandalig slechte huisvesting waarin miljoenen Liberianen hun leven slijten als sociale misstand te benoemen en daar verbetering in te eisen. Met deze parlementaire missie wordt daar verandering in aangebracht – dat was de wens en de hoop die velen uitspraken.

Arrangementen en roadmaps

De voorstellen in het rapport richten zich op vier onderdelen: (a) erkenning van het simpele feit dat sociale huisvesting een politieke prioriteit behoort te zijn, (b) wetgeving op het gebied van grondpolitiek en huurbeleid, (c) stimuleren van de inzet van een scala aan instrumenten om private en publieke financiering van sociale woningbouw van de grond te krijgen en (d) ‘arrangementen’ (om dat modewoord maar eens te gebruiken) tussen overheid, instellingen en maatschappelijke groepen om met een gezamenlijk aanpak de daad bij het woord te voegen. Er werden suggesties voor een roadmap (ook al zo’n modewoord, maar de term rolde vaak over tafel) gedaan en er sprak een groot ongeduld uit de vele opmerkingen. De lang in schijndood verkerende National Housing Authority is mede door deze parlementaire missie weer springlevend aan het worden, zo bleek uit de bijdragen van de managing director op het seminar. UNHABITAT, de VN-organisatie die zich  bezig houdt met alles wat met wonen en de woonomgeving te maken heeft, is zich in Liberia eveneens op goede wijze aan het heroriënteren. Banken en pensioenfondsen beraden zich na met de Missie gesproken te hebben, op ‘zachte’ leningen en financieringen om de woningbouw uit het slop te krijgen. Kortom, er lijkt beweging te komen in een tot voort kort geblokkeerd, onzichtbaar ‘beleidsveld’ dat tegelijkertijd zo schrijnend is voor een ieder die niet blind door dit land loopt, fiets of rijdt.  Ik sloot het seminar af met de woorden dat dit niet het einde, maar juist het begin moest zijn van het formuleren van die concrete huisvestingsagenda.

Nieuwbouw voor middeninkomens 

En toen: de fiets!

Even  heel iets anders. We hebben veel (leuke) reacties gekregen op de blog van vorige week, waarin we verhaalden over de bijna-arrestatie door de bewakingsdienst van de president, omdat we het konvooi, waarmee ze altijd van huis naar kantoor wordt vervoerd, niets vermoedend doorbraken.

Een dag later hadden we het opnieuw aan de stok met een gezagsdrager – deze keer een agent van politie. We hadden de auto in een flauwe bocht van een drukke straat in het centrum geparkeerd, op zoek naar een tweede hands fiets. Even verderop werden die volop verhandeld. Op zich al een hele belevenis om een tweede hands fiets te kopen. Uiteraard willen de vijf handelaren allemaal dat je bij een van hen koopt. Ze hebben ieder een stuk of vijftien fietsen, meest lichte mountain bikes, in de aanbieding. Maar omdat we lang zijn, vielen de meesten af. Na enige wikken en wegen bleef er een geschikte over. Om te laten zien dat we wel iets van fietsen wisten, oefenden we even wat controles uit. Trappers en wielen leken goed, met weinig ruimtes en ruis, om hun assen te draaien. Na wat onderhandelen kregen we de vraagprijs van 135 dollars naar 95 omlaag. Terwijl we aan het loven en bieden waren draaiden er andere straatverkopers om ons heen, de een was gespecialiseerd in fietspompen, de ander in bagagedragers en een derde in sloten. Als we op ieder vraagprijs waren ingegaan was de prijs van de fiets in no-time verdubbeld. Uiteindelijk kochten we met de fiets  alleen een bagagedrager. Handig voor de boodschappen. Terug bij de auto stond een agent ons op te wachten. Een grote vrachtwagen had door onze fout geparkeerde auto de bocht niet kunnen maken. De chauffeur leek het wachten niet te deren, maar de agent was not amused en beloofde ons een ticket. We gingen deze keer nauwelijks in discussie, omdat het duidelijk was dat we fout waren. Maar toen ging ook de agent in de fout. Vooruit, als we hem een telefoonkaart gaven, zou hij geen bekeuring uitschrijven. Ah, omkoping? Dat is tegen de wet! Natuurlijk, agenten verdienen veel te weinig in Liberia, maar om dat te veranderen moet je staken, demonstreren, de vakbond versterken, in actie komen, looneisen stellen. Zo hebben onze voorouders dat ook in Europa gedaan – en zo werkt het nog steeds. We kwamen in een woordenwisseling  met de agent terecht (‘Wel graag uw naam op de bekeuring zetten, want dan kunnen we bij uw superieuren melden dat we de keuze kregen uit een bekeuring of een telefoonkaart’) die er uiteindelijk toe leidde dat hij zijn bonnenboekje in de achterzak hield en wij de telefoonkaart in de onze.

Na een dag al een lekke band...

Compliments of the season, maar niet van de presidentiële bewaking

Kerst en oud/nieuwjaar zit er weer op. Het waren een genoeglijke twee weken waarin ons kleine gezin herenigd was en volop heeft genoten van mooie, tropische stranden, die er buiten Monrovia te vinden zijn

In het zeer christelijke Liberia wordt kerstmis uiteraard gevierd, maar toch weer anders dan in Nederland. Zoals in verreweg de meeste (christelijke) landen houden ze het bij één dag, en dat is wel net zo prettig. De (vele) kerken zitten vol, maar wat daar precies gebeurt weet ik niet, want mijn nieuwsgierigheid naar het Liberiaanse leven reikt niet tot in de kerk. Ik heb in mijn leven genoeg godshuizen van binnen gezien.

De dagen voor kerstmis is er al sprake van een kerstsfeer. Straatverkopers lopen rond met plastic kerstbomen en ballen, rond overheidsgebouwen hangen lichtjes en groen-rode banieren en in supermarkten staan kerststalletjes met het bekende familietafereel. Het regenseizoen is definitief voorbij en dat betekent dat vele huizen en gebouwen een verse laag verf krijgen om de regensporen uit te wissen. En op de paar belangrijke wegen worden de gaten gevuld die de massale regenval heeft veroorzaakt.. Het afval dat overal in hopen ligt wordt wat consequenter opgeruimd. Zoals in Noordwest-Europa de historie van het kerstfeest ligt in de feest van het licht, het weer gaan lengen van de dagen, zo markeert kerstmis hier het begin van het droge seizoen. Niet ‘merry christmas’ maar ‘compliments of the season’ is de meest gehoorde wens die men tegen elkaar rond de kerst uit spreekt.

In Liberia is 25 december een echte feestdag. Jong en oud lopen in nieuwe, zeer kleurrijke kleren te pronken en dragen opvallende zonnebrillen op het voorhoofd gedragen. En er zijn (kinder)feesten, waarbij volop wordt gegeten en gedanst. Traditioneel is dat kinderen met tromgeroffel langs de deuren gaan en dan wat geld of snoep krijgen toegestopt.

Geen oud-, maar nieuwsjaarsfeest

GroenLinks kan tevreden zijn. Oudjaar wordt hier niet met knallend vuurwerk gevierd. Het is vooral op 1 januari dat de kurk van de fles gaat en er uitgebreid gegeten en gedanst wordt en overal muziek schalt. Niet alleen in familiekring, maar ook op straat. We kwamen op nieuwjaarsdag terug van een korte strandvakantie. Bij elk dorp dat we passeerden was er een feestelijke stemming met dansende jongeren langs de weg.

Op mijn werk was al aangekondigd door mijn Liberiaanse collega’s dat op 2 januari weinig zinvols van hen was te verwachten omdat de verwerking van alle drank en spijzen ‘the day after’ plaats zal vinden. En inderdaad, het was erg rustig die dag, niet alleen op kantoor, maar in de hele stad.

Geen kritiek maar complimenten

Dat oudjaar nauwelijks wordt gevierd betekent niet dat er niet wordt teruggekeken. De meeste kranten hadden (kritische) terugblikken. Een krant legde alle minister langs een soort effectiviteitsmeetlat en het resultaat was nogal wisselend. Het algemene beeld is dat er te veel wordt beloofd en te weinig wordt gepresteerd. Met name het gebrek aan resultaat  in de bestrijding van de corruptie loopt al een rode draad door alle beschouwingen heen. Vooruitgekeken wordt er ook. De president, Ellen Johnson Sirleaf, hield een nieuwjaarstoespraak en werd in enkele kranten geïnterviewd. Geconfronteerd met de toenemende kritiek in eigen land op het beleid van haar regering verzuchtte ze dat mensen geduld moesten hebben en dat het meer zou helpen om complimenten te geven dan kritiek te leveren. Als reactie op het verwijt dat er 20.000 nieuwe arbeidsplaatsen beloofd waren antwoordde ze dat de regering de voorwaarden daarvoor aan het scheppen was en dat ze daar zelf ook een steentje aan bij droeg door maar liefst 27 mensen op haar boerderij te laten werken...

Een ontmoeting met de presidentiële bewaking

Met de president werden we vanmiddag op heel andere wijze geconfronteerd. Nietsvermoedend reden we de Tubman Boulevard op, een van de twee grote uitvalswegen die Monrovia telt. Het was rustig op de Boulevard, maar dat is voor de zondagmiddag niet ongewoon. Hoewel, achteraf gezien misschien toch iets té rustig. Na een meter of driehonderd kwam er een zwarte, geblindeerde, gepantserde four-wheel-drive naast onze auto rijden. Een vent leunde uit het raam, bonkte op onze auto en gebaarde ons te stoppen. Had ik een patserige Monroviaan gesneden? Ik stopte en meteen sprong er een jonge vent in uniform op de achterbank. Was het dan een overvaltruc op klaarlichte dag? Maar nee, we moesten naar het huis van de president rijden, zo deelde hij ons mee. Waren we dan op deze originele wijze uitgenodigd voor een kopje thee? Dat bleek, helaas, ook niet het geval te zijn. We hadden zo ongeveer de zwaarste overtreding begaan die mogelijk is op de openbare weg in Liberia: het konvooi van de president ‘doorbroken’. En daar moesten we bij

Tubman Boulevard

zijn ‘boss’, het hoofd van de presidentiële bewaking, voor op het matje komen. Hij maande ons een politieauto met zwaailicht over de linker weghelft te volgen, wat lekker opschoot, want ieder auto week opzij. Bij het huis van de president aangekomen, een zwaar door UN-blauwhelmen bewaakte villa, werden we langs de weg gezet en gebaarden vier bewakings-types, die overal ter wereld dezelfde kapper en kledingadviseur lijken te hebben, ons uit te stappen. We waren gearresteerd. Waarom dan? We hadden niet alleen de presidentiële konvooi doorbroken, we waren ook nog driehonderd meter lang haar tweede volgauto geweest. Ik moest mijn (Liberiaans) rijbewijs afgeven en ik zou een forse boete moeten betalen. Maar heren, zo wierpen wij tegen, hoe moesten wij weten dat de presidentiële stoet langs kwam? En wisten jullie trouwens dat in Nederland de premier Mark Rutte wel eens op de fiets naar zijn werk gaat? Natuurlijk wisten ze dat niet. En trouwens ‘this is Africa’. Er ontspon zich bij tijd en wijle pittige woordenwisseling tussen het hoofd van de presidentiële bewaking en een Nederlands stel dat van nature slecht tegen autoritair gedrag kan. Gearresteerd worden én een boete krijgen, hoe verhoudt zich dat tot elkaar? Het is toch het één of het ánder? Op grond van welk wetsartikel? We mochten nog van geluk spreken, zo werd ons te verstaan gegeven, want in ‘the time of President Charles Taylor they shoot you in the car’. Ja, maar die is dan ook niet voor niets, toevallig in Nederland, tot 50 jaar veroordeeld, beten wij hem toe. Langzaam, maar zeker groeide het wederzijdse begrip. Natuurlijk, wij respecteren de Liberiaanse wetgeving. En ja, het werd hen duidelijk dat van enige opzet geen sprake was. Het einde van het liedje was dat we nu gewaarschuwd waren en na elkaar de hand te hebben geschud, onze weg konden vervolgen.