Gereedschapskist voor bruggen bouwen

Afgelopen woensdag presenteerde NDI de ‘Step-down Training Toolkit on Legislative Engagement’, tijdens een speciale bijeenkomst in het Corina Hotel in Monrovia. Het eerste exemplaar werd door NDI’s Country Director Laura Nichols uitgereikt aan de ambassadeur van Zweden, Lena Nordström (donor van NDI), parlementariër Christian Chea, Frances Greaves (voorzitter van de Liberiaans koepel van belangengroepen) en John Jukon, actief in een van de burgergroepen die NDI ondersteunt. Zo’n 130 mensen, veelal activisten, woonden de bijeenkomst bij. Journalisten waren aanwezig. Vooraf had UNMIL-radio een interview met mij uitgezonden over het gebeuren. De gastsprekers waren, zoals het hoort bij een presentatie, zeer kwistig met hun complimenten en ik schetste de aanwezigen het hoe en waarom van de Toolkit.

Laura Nichols (staand, links) deelt de eerste exemplaren van de Toolkit uit 

aan (v.l.n.r.) Lena Nordström, Frances Greaves, John Jukon en Christian Chea.

Werkplekken en werkbezoeken

De Toolkit (letterlijk: gereedschapskist, maar ook: handboek, handleiding, gids) is een van de ‘producten’ van het driejarige NDI-programma in Liberia dat nu op zijn eind loopt. Dat programma beoogt bruggen te bouwen tussen burgergroepen (Civil Society Organisations – CSO’s) en de parlementariërs. Wij trainden vanaf 2013 een drietal coalities van CSO’s om hun werkwijze, kennis, argumenten en lobbykwaliteiten te verbeteren. NDI organiseerde een stuk of 20 ‘workshops’ over een waaier van onderwerpen. Hoe functioneert het parlement, wat is de taak van een parlementariër, hoe bereid je een speech in een hoorzitting voor, welke actiemiddelen kun je gebruiken om parlementariërs te beïnvloeden, hoe ‘gebruik’ je media, hoe ontwikkel je een visie met concrete aanbevelingen, waarmee je als CSO aan de slag kunt. Enzovoorts. Deze workshops, waren letterlijk werkplekken en niet, zoals helaas toch vaak het geval is ‘sit- and listenshops’. Rollenspel, actieplannen opstellen, structuur en inhoud van ‘policy papers’ ontwikkelen, vragenlijsten bediscussiëren: dat werd van de deelnemers verlangd om daarmee vervolgens in de weken daarna in hun eigen omgeving mee aan de slag te gaan.

Daarnaast werkten wij samen met parlementariërs om hen te stimuleren het parlement ‘open te stellen’ en zich te laten ‘voeden’ door de argumenten, activiteiten en ‘best practices’ die CSOs uit de praktijk van alle dag op hun bureaus kunnen deponeren. NDI stimuleerde hen publieke hoorzittingen te organiseren, waar CSOs ontwerp-wetten kunnen becommentariëren en werkbezoeken af te leggen aan scholen, bedrijven en buurten.

Eendagsvlinders

In ons programma trainden en adviseerden wij een drietal CSO’s drie jaar lang intensief. Niet alleen gedurende die workshops, maar op allerlei manieren en momenten. Wij waren aanwezig bij bijeenkomsten die onze partners zelf organiseerden voor hun activisten. In de hoofdstad Monrovia, maar ook ‘upcountry’ is stadjes als Harper, Gbarnga, Tubmansburg, Zwedru, Buchanan, Barclayville, Ganta enz.  Om te adviseren en vragen te stellen waar dat nodig was. Niet om hen werk uit handen te nemen. Integendeel.  Hoe langer ik hier werk, hoe meer ik er van overtuigd ben geraakt dat dit type ontwikkelingswerk alleen succesvol kan zijn als het van onderop gebeurd, gericht is op zelf-organisatie van mensen, en de ondersteuning flexibel is, gericht op de problemen en uitdagingen die aangepakt moeten worden. Geduld is daarbij een schone zaak, al is het overbodig maken van ‘de hulp’ uiteraard wel een keiharde voorwaarde. Snelle successen zijn meestal eendagsvlinders.

Menukaart

NDI kon met deze aanpak drie CSO’s verder op weg helpen. En omdat twee van hen coalities van burgergroepen zijn, nog een stuk of vijftien meer. Maar er zijn honderden van dergelijke groepen in Liberia. Reden voor ons om de ‘Toolkit’ te ontwikkelen waarin de ervaringen zijn samengebundeld, gericht op het trainen van hun activisten door CSO’s zélf. Allereerst door middel van het organiseren van workshops, zoals hierboven beschreven. Om hen daarbij te helpen bevat de handleiding 21 voorbeelden van sessies die gehouden kunnen worden. Verdeeld in drie categorieën: (a) het functioneren van het parlement, (b) het organiseren van bewoners/belanghebbenden en (c) lobby en actievoeren. Die 21 sessies worden gepresenteerd als een menukaart, want uiteraard zal er een keuze moeten worden gemaakt die aansluit bij de behoeftes, ambities en ontwikkelingsmogelijkheden van de activisten van de betreffende CSO. De 31 blz. tellende handleiding gaat vergezeld van ruim 60 ‘bronnen’ die daarbij gebruikt kunnen worden. Video’s, powerpoint presentaties, gedetailleerde handleidingen (‘hoe organiseer ik een effectieve persconferentie’), modellen voor actieplannen enz.

USB-stick

De aanwezige CSO’s kregen een exemplaar van de Toolkit uitgereikt met daarbij een USB-stick waar al die ‘bronnen’ op te vinden zijn. Verder zijn de handleiding en alle bronnen te vinden -en down te loaden- op de website van NDI: www.ndi.org/Liberia-Training-Toolkit.

Wij beraden ons nog op hoe al die overige groepen in Liberia kunnen profiteren van de Toolkit, want in vele delen van het land is internet (nog) ontoegankelijk en postbezorging bestaat niet. Een ‘train-de-trainers’ aanpak is een van de mogelijkheden, waarbij we in het in het binnenland, weg van Monrovia, een bijeenkomst organiseren om burgergroepen ‘uit de bush’ te bereiken. Want ook voor hen geldt dat het van belang is om hún parlementariërs (Liberia kent een districtenstelsel) te bestoken met acties en alternatieven. 

Angst en Afkeer in Liberia

Fear and Loathing on the Campaign Trail was de titel van een huiveringwekkende serie artikelen in het Amerikaanse blad Rolling Stone van Hunter S. Thompson over de campagne voor de (Amerikaanse) presidentverkiezingenverkiezingen die in 1972 plaatsvonden. Dezelfde titel (‘Angst en Afkeer’) kan gebruikt worden om de huidige situatie in Liberia te kenschetsen, waar verkiezingen overigens pas in het najaar van 2017 plaatsvinden.

Angstaanjagende oceaan

Vorige week werd op het strand in Monrovia, achter het ministerie van Buitenlandse Zaken, waar ook de president van Liberia, Ellen Johnson-Sirleaf kantoor houdt, het lichaam gevonden van Harry Greaves. Greaves was ex-directeur van de Liberiaanse Petroleum Maatschappij, een staatsbedrijf, en een geharnaste criticaster van belangrijke politieke onderwerpen die hoog op de agenda van de regering staan. Zo voerde hij een half jaar geleden uitgebreid (papieren) actie tegen de privatisering van de Liberiaanse Elektriciteitsmaatschappij en bekritiseerde hij het wanbeleid rond de teloorgang van de National Oil Company of Liberia (NOCAL). Zijn kritiek was vooral gericht op de geld verspillende toplaag van deze bedrijven wier inkomen omgekeerd evenredig was met de wanprestaties die geleverd werden.  Zijn dood houdt nu al een week lang de gemoederen bezig. Hij werd het laatst gezien bij een hotel, een kilometer of 10 verwijderd van de plek waar zijn lijk op het strand werd gevonden. Hij leek te zijn verdronken in de Atlantische Oceaan, maar er waren sporen van geweld. Veel Liberianen en media waren -en zijn- ervan overtuigd dat Greaves vermoord is. Mensen die hem goed kennen, een collega van mij is zijn nicht, sluiten uit dat hij een duik in het water heeft genomen. De oceaan is voor de meeste Liberianen een angstaanjagende plek, trouwens de meesten kunnen ook niet zwemmen.

Bedenkelijke reputatie

Omdat er al eerder bekende criticasters van de zittende politieke elite onder verdachte omstandigheden de dood hebben gevonden, kwam de regering snel in actie. Een Amerikaanse patholoog-anatoom werd ingevlogen, de Amerikaan Thomas Bennett. Volgens de Amerikaanse Billings Gazette heeft deze Bennett een bedenkelijke reputatie en mag hij in Montana geen autopsie meer verrichten. Hij rapporteerde binnen twee dagen dat Greaves verdronken was en dat de sporen van geweld na zijn dood waren ontstaan. De minister van justitie maakte het rapport bekend, maar voegde daar aan toe dat het onderzoek naar zijn dood hiermee niet was afgelopen. Hij zou immers met geweld verdronken kunnen zijn,  dan wel zonder sporen van geweld vermoord zijn en in zee geworpen, dus verder onderzoek is nu in handen van de Liberiaanse politie. Of dat iets oplevert moet worden afgewacht; de politie blinkt hier niet uit in recherche-kwaliteiten om het vriendelijk uit te drukken.

Simeon Freeman

Dodenlijst

In dezelfde week kwam de leider van de Movement for Progressive Change, een oppositiepartij, met een opmerkelijke persconferentie. Simeon Freeman wist te vertellen dat de regering van Liberia een dodenlijst van tien belangrijke politici had opgesteld, waaronder hijzelf, maar bijvoorbeeld ook George Weah (senator en leider van de oppositionele Congress for Democratic Change). Met het oog op de komende presidents- en parlementsverkiezingen zou de regering van plan zijn belangrijke tegenstanders uit de weg te ruimen. Uiteraard baarde deze ‘onthulling’ veel opzien. Freeman werd door de politie uitgenodigd om op het bureau zijn beschuldigingen nader toe te lichten en met wat aanwijzingen te komen. Hij reageerde prompt dat hij alleen zou komen als hij schriftelijke werd uitgenodigd. Daarop rukte een speciale politie-eenheid uit om Freeman uit zijn huis te halen. De omgeving werd afgezet, aanstormende journalisten en fotografen werden hardhandig verwijderd, maar de vogel bleek gevlogen. Sindsdien is Freeman ergens ondergedoken en onvindbaar. De minister van Justitie liet echter doorschemeren dat justitie inderdaad van plan was Freeman in staat van beschuldiging te stellen, vanwege zijn beledigende verklaring en het feit dat hij er tussenuit was geknepen. Hij wilde echter niet zeggen wat de aanklacht precies zou zijn. ‘Schrijf maar op’, zo vertelde hij de verzamelde pers, ‘dat Freeman zich eerst moet melden, dan krijgen jullie de aanklacht te weten’. Nu houdt Freeman van gepeperde uitspraken, waar ik al eerder een blog aan wijdde. Maar deze keer lijkt hij te ver te zijn gegaan. Hoewel de moord op Greaves hem in zijn eigen gelijk zal stijven. Hij schijnt inmiddels Liberia ontvlucht te zijn.

48 uur cel voor minister

Tegelijkertijd is de minister van Financiën, Konneh, verwikkeld in een heftige strijd met de senaat. Zijn staatssecretaris had in een brief meegedeeld dat op het budget van de senaat gekort zou worden. Hoewel parlementariërs in Liberia, een van de armste landen ter wereld, tot de meest verdienenden van deze beroepsgroep ter wereld behoren, ontstaken de senatoren  in woede. Zij vatten dit op als een ongrondwettelijke beledigingen van dit ‘hoge huis’ en riepen de minister ter verantwoording. Deze gaf aanvankelijk geen krimp en verdedigde zijn staatssecretaris. De senaat greep naar het uiterste middel en dreigde de minister met 48 uur opsluiting in de gevangenis; een straf die staat op het moedwillig belemmeren van het werk van de senaat. 

Minister Konneh

De minister verscheen daarop met een team van juristen in de senaat, die de senatoren voorhielden dat de minister de zaak aan de ‘Supreme Court’ zou voorleggen. De dag daarop kwam de minister weer in de senaat, deze keer zonder advocaat, en vroeg de senatoren, desnoods achter gesloten deuren, de kwestie politiek op te lossen. Dat zagen de dames en heren echter niet zitten. De senaat herhaalde het ingenomen standpunt dat de minister voor 48 uur achter slot en grendel zou moeten. De kwestie loopt nog steeds. Robert Sieh, een van de meest spraakmakende journalisten van Liberia en kwelgeest van de politiek elite, nam het op voor de minister en noemde de actie van de senaat ‘rubbish’. ‘Het feit dat iemand je budget wilt korten, betekent niet dat je hem daarvoor moet opsluiten’, aldus Sieh. Hij heeft daarin gelijk. Jammer alleen dat kritische journalisten in Liberia altijd zo voorzichtig zijn met het aan de kaak stellen van de schandalige hoge inkomens van de parlementariërs.

Trouwen in Liberia: tot de dood ons scheidt...

Afgelopen zaterdag trouwde er een collega en uiteraard waren we uitgenodigd om daarbij te zijn. En niet alleen dat, ik mocht zelfs ‘patron’ zijn, zo liet Moses, de bruidegom, me enige weken geleden weten. Nu wist ik niet wat dat inhield, maar dat werd me snel duidelijk gemaakt door een andere collega. Trouwen is een dure aangelegenheid in Liberia. De meeste mensen moeten er lang voor sparen en Moses woonde al lange tijd samen met de bruid, en ze hebben ook al kinderen. Nu was er blijkbaar genoeg gespaard, althans een patron kon er een laatste zetje aan geven door geld te geven. En dat deed ik dus.

In Liberia wordt ontzettend veel getrouwd, de reden daarvoor zal ik verderop uit de doeken doen. We hebben al eerder een bruiloft meegemaakt (zie mijn blog hierover), maar dat was toen een traditionele bruiloft met een verborgen bruid, duiveluitdrijving en allerhande andere gebruiken. Deze bruiloft was in de kerk en zou een ‘westers’ gebeuren zijn, zoals een andere collega me toevertrouwde.

Ring Bearer

Nauwgezette organisatie

Na veel gezoek en gevraag vonden we de kerk (Monrovia barst van de godshuizen), met de mooie naam, Gracious Tabernacle Ministries, Repairer House Fellowship Center, aan een zanderige weg. We kregen het ‘Souvenir Program for  the Solemnization of Holy Matrimony  Between Moses Kolleh Mulbah Sr. en Satta Siah Willie’ uitgereikt, waarin het programma van de dienst en van de daarop volgende receptie stond afgedrukt. Daarnaast stonden in het boekje alle betrokkenen genoemd. De twee geestelijken, de ‘Maid of Honor’, de ‘Best Man’, de vier ‘Bride’s Maids’, de vier  ‘Groomsmen’, de vier bruidskinderen: ‘Flower Girl’, de ‘Ring Bearer’, de ‘Candy Girl’ en de ‘Candy Boy’. En ook de maar liefst acht ‘patrons’, waaronder ook mijn naam prijkte, de negen ‘sponsors’, de vijf ‘organizers’, de twee ‘hostesses’ en de twee ‘planners’. Bent u er nog? Ik noem dit allemaal maar even op om aan te geven dat een bruiloft in Liberia geen sinecure is. Er gaat een zo op het oog nauwgezette organisatie aan af, er is livemuziek, de ‘Catteografik Press’ is ingehuurd voor film en video, de priesters doen het ook niet voor niets en alle hiervoor genoemde betrokkenen hebben de prachtigste kleren aan.

Abortus, homohuwelijk en overspel

De familie en kennissen van Moses waren op het afgesproken tijdstip aanwezig. De traditie wil dat de bruid met haar familie pas een uurtje later verschijnt. Dat is dan het moment dat het feest echt begint. De muziek zwelt aan, er wordt gezongen en gedanst. Aangekondigd als de ‘procession’ komt de ‘Bridal Party’ de kerk in. De Maids en Groomsman lopen in een pas die tussen schuifelen en licht swingend in zit naar voren, gevolgd door ieder van de vier bruidskinderen, die zoals altijd er snoezig uitzien. De bruidegom Moses zit al die tijd vooraan in kerk, vlak voor de uit gekleurde ballonnen opgebouwde poort. Hij kijkt niet op of om, totdat hij aan het eind van de processie zijn toekomstige vrouw ziet verschijnen die aan de andere kant van het gangpad plaatsneemt. Vervolgens neemt een priester het gebeuren over. In een niet aflatende woordenstroom, met soms overslaande stem en een opgefokte houding, sleept hij er van alles bij om het huwelijk dat gesloten gaat worden tot iets te verheffen waarvan Jezus het centrum is. De vrouw moet zich overgeven aan de man en hem respecteren, de man moet van zijn vrouw houden. Abortus, homohuwelijk, overspel: alle verschrikkingen die het huwelijk bedreigen worden de kerk in geslingerd, en met veel afkeurende instemming begroet door de ongeveer 75 aanwezigen. Als de priester tamelijk uitgeput klaar is met zijn seance, en wij het onderhand ook erg benauwd en warm hebben gekregen, is het moment daar. Bruid en bruidegom beloven elkaar trouw tot de dood hen scheidt, de ringen worden om de vingers geschoven en hun handtekeningen worden in een groot boek gezet. De aanwezigen komen naar voren om het verse echtpaar te feliciteren, waarbij iedereen geld in de sleep van de bruid deponeert, dat even later door de Maid of Honor in een plastic zak wordt afgevoerd.

Tot de dood ons scheidt

In een ‘Recessional March’ swingt iedereen na twee uur de kerk uit, waarna op de trappen voor de kerk geposeerd wordt voor de ‘family photo’. Wij feliciteren Moses en Satta en besluiten de receptie aan ons te laten voorbijgaan. In de auto terug naar huis praten we met onze Nepalese college, en vriend, wat na over het gebeuren. Er wordt veel getrouwd in Liberia. Iedereen wil trouwen. Iedereen moet trouwen. De sociale druk is groot. De kerken en priesters leven er -mede- van. Familie en kennissen dansen, drinken, eten. Er wordt veel geld uitgegeven, maar ook weer ontvangen. En er wordt meer dan eens in een mensenleven getrouwd. Voor Moses is het al de derde keer, zo hoor ik nu pas. Zonder ooit weduwnaar te zijn geweest. ‘Tot de dood ons scheidt. Met Jezus in het centrum’.