Deze week
weer eens upcountry geweest: een
workshop in Gbarnga en een in Zwedru. Bijzonder interactieve workshops zoals
het zo mooi heet. De deelnemers waren activisten van burgergroepen die getraind
wilden worden om zelf als trainer workshops te organiseren en te geven. Omdat
ons programma zich richt op ‘bruggen bouwen’ tussen parlementariërs en
belangengroepen, ging het vooral om trainers op dat onderwerp. De basis voor de
training was het handboek (‘Step-down
Training on Legislative Engagement’) dat we vorige maand hebben uitgebracht
over het organiseren van dergelijke workshops. Zie daarvoor mijn blog van 28 februari jl.
 |
| Zij bereiden hun presentatie voor |
Het waren
enerverende dagen. Omdat het een Train de
Trainers aanpak was, gooiden we de deelnemers zoveel mogelijk voor de
leeuwen. Ze werden de eerste dag voortdurend uitgedaagd om actief mee te discussiëren
en ideeën aan te dragen over onderwerpen als: ‘waarom zou je trainen’, ‘wat
zijn 10 tips om een goede trainer te zijn’, ‘wat zijn de zeven belangrijke
stappen als je een workshop wil organiseren’ en ‘welke interactieve trainingsmethoden
zijn er’. ’s Avonds, zeer ongebruikelijk in Liberia, moesten ze in kleine
groepjes een presentatie voorbereiden die ze zelf de volgende dag moesten
houden. Ze konden kiezen uit de 21 sessies die in de Toolkit zijn beschreven.
Sessies over het functioneren van het parlement, hoe bewoners te organiseren en
over lobbyen en actievoeren. Omdat de Toolkit vergezeld gaat van een diskette
met 75 voorbeelden, zoals handleidingen, video’s, PowerPoint presentaties enz
over deze onderwerpen, konden ze putten uit een rijk gevulde bron.
 |
| Met de Toolkit op schoot |
Van fouten leer je
De tweede dag moesten ze dus zelf als trainer
aan de bak. En presentatie geven, het vraag- en antwoordspel leiden en
discussies voeren. Omdat de deelnemers van verschillend niveau waren, was het
hard aanpoten om iedereen op dat persoonlijke niveau aan te spreken en mee te
laten doen. Cultuur speelt daarbij ook een rol, die onderkend moet worden. Het
maken van fouten, maar daar geen verantwoordelijkheid voor nemen, maar naar ‘de
ander’ wijzen, is een algemeen menselijk tekort, dat in Liberia naar mijn
ervaring sterk aanwezig is. Terwijl het trainen, dat wil zeggen doen wat je moet leren, niet zonder fouten gaat. Van fouten leer je, zegt het wijze
spreekwoord, en dat hebben we tijdens de workshop in allerlei variaties vaak
herhaald. Wees niet bang om fouten te maken, dat geldt voor iedereen die voor
het eerst een presentatie over ‘de drie functies van het parlement’ moet geven.
 |
| IJsbreker |
IJsbrekers
Ik weet het,
in het Nederland van nu is het een vloek, maar cultuurverschillen zijn heel
leerzaam. Zo is het een bijzondere ervaring als je het zaaltje ’s morgens om halfnegen
binnenkomt en een groepje deelnemers rond een tafel zit en een fraai, meerstemming
lied zingt. Ongetwijfeld over Jezus, maar toch de moeite waard. Spectaculair en
vrolijk makend zijn de ‘ijsbrekers’. Door de warmte, en vooral na de Liberiaanse
lunch van rijst met vlees- en vleessaus, sluipt de slaperigheid binnen. In
Liberia kent iedere workshopdeelnemer een rijk palet van korte, vaak grappige
fysieke oefeningen, gecombineerd met gezang en handgeklap, waar iedereen wakker
en vrolijk van wordt.
 |
| Lunch |
Don’t bribe
Liberianen
kunnen hartstochtelijk discussiëren. Een argeloze voorbijganger zou denken dat
ze op de vuist gaan, maar dat is zelden het geval. Mijn Liberiaanse collega,
die tijdens de burgeroorlog in Ghana woonde, kan met smaak vertellen hoe hij
met een aantal landgenoten in een huis woonde, waarvan de Ghanese buren dachten
dat er constant ruzie werd gemaakt.
Op één
onderwerp brak de discussie ook in volle hevigheid los tijdens de presentatie van
‘do’s and don’ts’ voor burgergroepen als
zij willen lobbyen bij politici voor hun zaak. ‘Don’t bribe’ was één van de
aanbevelingen. Onmiddellijk ontvlamde de discussie. ‘Wat is omkoperij?’, vroeg
een deelnemer. Als in zijn regio een parlementariër wordt gevraagd in zijn
kiesdistrict er voor te zorgen dat er een school of kliniek komt, krijgt hij
een koe als geschenk aangeboden. Dat is geen omkoperij, maar traditie. Onmiddellijk
doken de meeste anderen daar boven op. Argumenten voor en tegen vlogen over
tafel. De meesten leken zich toch op het standpunt te stellen dat de zeer goed
verdienende lawmakers gekozen zijn om
voor dat soort zaken op te komen. ‘Ze hebben al een geschenk van mensen ontvangen,
namelijk hun stem bij de verkiezingen’ merkte een deelnemer snedig op. Een
leerzaam voorval om verschillende redenen. Allereerst valt nu beter te
begrijpen, waarom de corruptie, door velen gezien als het grote kwaad in
Liberia, zo goed kan gedijen. Er is geen heersende moraal dat wat corruptie
wordt genoemd, als fout is te bestempelen. De koe is daarvan een goed voorbeeld,
maar veel voorkomend is ook de opvatting dat als iemand je een dienst bewijst.
Je hem of haar daarvoor beloont. Ook als die dienst gewoon het werk van diegene
is. De arts die je onderzoekt, de onderwijzer die een cijfer voor een proefwerk
moet geven, de parlementariër die voor een besluit moet stemmen dat een
ondernemer een opdracht oplevert.
 |
| Presentatie |
Bossman
Ten tweede
laat het geval koe nog een ander, diepgeworteld cultuuraspect zien dat volgens
mij corruptie genereert. ‘Gewone’ Liberianen zien op tegen ‘boven hen
geplaatsten’. Of het nu de Town Chief, een parlementariër of de chef op je werk
is. Hoe vaak ik niet met ‘bossman’ ben aangesproken. Je kunt dat afdoen als een
restant van een op racisme en slavenhandel gestoeld gedragspatroon. Een woord
dat niet meer zijn oorspronkelijk betekenis en context heeft. Was het maar waar.
Door zeer velen worden parlementariërs letterlijk als hun bazen gezien. En die
moet je behagen om iets gedaan te krijgen. En zij (nou ja, een groot deel, er
zijn gelukkig ook uitzonderingen) laten zich dat graag aanleunen. Parlementariër
mogen gaag rondbazuinen dat zij de leiders zijn van hun kiesdistrict en dat zij
lid zijn van het voornaamste en belangrijkste orgaan dat alom diep
gerespecteerd moet worden. Het gaat daarbij niet om de daden, niet om de
inhoud, maar om het omhulsel, de status, de schijn.
Ook tijdens
de beide workshops kwam het weer ter sprake. ‘Zij zijn onze bazen’. Ik word
daar niet goed van. ‘Niets daarvan, het is juist andersom. Jullie hebben ze
gekozen om voor en namens jullie hun parlementaire werk te doen. Jullie, de
kiezers, zijn de bazen, de opdrachtgevers van de parlementariërs!’ Zolang het
misverstand over wat corruptie en omkoping nu eigenlijk is en zolang de
hiërarchische, autoriteitsgevoelige mentaliteit de overhand heeft, zal de
ontwikkeling van Liberia worden gefrustreerd en geschaad.
 |
| Groepsfoto in Zwedru |
Geen opmerkingen:
Een reactie posten