De verkiezingen in
Liberia zitten er op. Althans de eerste ronde voor wat de president betreft. De
eerste uitslagen zijn gisteren bekend gemaakt, nadat ongeveer 25-30% van de
stemmen is geteld. Voetballegende George Weah gaat fors op kop met 40%, maar
het ziet er niet naar uit dat hij de benodigde 50%+1 zal halen. En dan is er
een tweede ronde nodig die begin november wordt gehouden tussen Weah en de
huidige vicepresident Joseph Boakai, die op 31% staat. Daarover kan geen
misverstand bestaan. De nummer drie staat daar ver achter: dat wordt Alexander
Cummings (6,7% - ANC) of Charles Brumskine
(9,3% - LP).
De strijd om de 73
parlementszetels wordt wel in één ronde beslecht.
Forse rijen ’s morgens vroeg
De stemlokalen gingen
dinsdag 10 oktober om 8 uur open. Ik observeerde samen met een provinciale parlementsvoorzitter
uit Nigeria zo’n 15 stembureaus in Monrovia. Om half 6 ’s morgens meldden we
ons bij de Wroto Town God of Mercy School,
waar toch zeker al zo’n 200 mensen in de rij stonden te wachten. Later hoorden
we dat overal in het land kiezers al uren van tevoren zich meldden bij de
stemlokalen, bang als ze waren anders niet aan beurt te komen. De hele dag door
zouden we forse rijen zien, vanwege het simpele feit dat er 6 of 8 stembureaus
in één school zijn. Per stembureau zijn er maximaal 500 kiezers geregistreerd. Maar
omdat er geen duidelijke bewegwijzering is, moest iedereen op zoek naar het
juiste schoollokaal, wat in de meeste gevallen chaotisch verliep.
Stemmen is een serieuze
zaak
In de stemlokalen zelf heersten
veelal orde en rust, aangezien de kiezers druppelsgewijs werden binnengelaten.
Daar ontmoetten zij de waakzame blikken van zo’n 10 party-agents en een enkele lokale of internationale waarnemer. Die party-agents zitten er de hele dag om
alles in de gaten te houden namens hun partij of (onafhankelijke) kandidaat. In
ongeveer 3000 van de ruim 5000 stemlokalen zit de hele dag een neutrale
waarnemer van een van de twee Liberiaanse burgergroepen die in hierin zijn gespecialiseerd. En dan
zijn er nog de internationale waarnemers, die van stembureau naar stembureau
gaan. Naast NDI waren dat waarnemers van de Europese Unie, de Afrikaanse Unie,
ECOWAS (een samenwerkingsverband van West-Afrikaanse landen en het Carter Centre.
Het stemmen is voor
Liberianen een serieuze zaak. Velen staan uren in de rij in een felle zon, maar
hebben dat ervoor over. Voor een belangrijk deel wordt dat ingegeven door hoop.
Hoop op goed onderwijs, elektriciteit, schoon water, een dokter. En op
voortzetting van de vrede, want de verschrikkingen van de burgeroorlog zijn nog
niet vergeten.
Als je dat afzet tegen
wat ‘de politiek’ de laatste 12 jaar
heeft ‘geleverd’ is die hoop bewonderenswaardig. Of wellicht naïef? Of is het
een teken van een groeiend bewustzijn dat politici zich meer een meer moeten verantwoorden
omdat, ook langzamerhand in Liberia, sociale media en actieve burgergroepen hen
in de gaten houden?
Verrassend was dat praktische
alle stembureaus bemenst werden door veelal goed getrainde jongeren. Het
opzoeken van de naam in de kiezerslijst, het controleren van de foto op de
kiezerskaart, het stempelen en uitreiken van de twee stembiljetten, het inkten
van de duim voor dat de biljetten in de twee stembussen worden gegooid: bij al
deze stappen was een behulpzaam stembureau lid aanwezig.
Zaklantaarns
Om 6 uur gingen de
stembussen dicht. Wie in de rij stond, mocht uiteraard nog stemmen. Daarna
werden de stembussen geleegd en begon het tellen, dat met allerlei complexe
procedures is ingesnoerd om elke beschuldiging van fraude uit te sluiten.
Uiteraard weer onder het wakend oog van agenten en waarnemers. De duisternis
valt altijd vroeg in, zo rond halfzeven. Omdat verreweg in de meeste scholen
geen elektriciteit is, werden zaklantaarns aangeknipt. Zo ook in het stembureau
dat ik had uitgekozen. Daar stond geen rij, dus het tellen kon snel beginnen.
Helaas klopte het aantal biljetten in de stembus niet met het aantal dat erin zou
moeten zitten (ik zal de lezer de
details van het ingewikkelde tellen der stemmen besparen), dus moest er opnieuw
worden geteld. Daarna moesten de biljetten per kandidaat worden gegroepeerd en
omdat het twee verkiezingen betrof, gold voor de tweede stembus dezelfde
procedure. Kort en goed: om twee uur ’s nachts was alles geteld, geregistreerd
en weer verzegeld.
 |
| De uitslagen worden geprojecteerd en voorgelezen |
1700 keer hardop voorlezen
Televisie is er niet in
Liberia. Buitengekomen, stond er een groepje mensen samen naar het Liberia Broadcast System, de
staatsradio, te luisteren die af en toe de uitslag van een stembureau wist te
melden. De stemmen van elk stembureau worden eerst per provincie op één plek
verzameld. Daar worden ze per stembureau
hardop voorgelezen. Opnieuw zijn hier waarnemers en agenten bij aanwezig. De
uitslag wordt publiekelijk vastgesteld en doorgegeven aan het nationale
hoofdkwartier van de kiesraad. In Montserrado, de provincie met de hoofdstad
Monrovia, zijn zo’n 1700 stembureaus. Dus 1700 keer moet deze procedure van
hardop voorlezen en definitief vaststellen worden doorlopen. Dat gebeurt in
drie zalen van het nationale voetbalstadion en neemt vier tot vijf dagen in
beslag. Ik ben daar voor een deel bij aanwezig in dit Walhalla van de
verkiezingsresultaten.
Die uitslagen druppelen
nu dus binnen en elke dag geeft de kiesraad op zijn
website een update van de tussenstand: het Progressive Tally Report. De definitieve uitslag wordt eind
volgende week verwacht.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten