Het doek is gevallen voor Charles Ghankay Taylor

Het doek is dan toch definitief gevallen voor Charles Ghankay Taylor, de ex-president van Liberia. Het speciale Sierra Leone Tribunaal in Den Haag (Leidschendam om precies te zijn) heeft het beroep verworpen dat Taylor had ingesteld tegen het vonnis dat op 26 april was geveld: 50 jaar cel.

Taylor werd o.a. schuldig bevonden aan moord, mishandeling, verminking, verkrachting, seksuele slavernij en de inzet van kindsoldaten. Hoewel hij dat niet allemaal persoonlijk op zijn geweten heeft, werd hij hiervoor wel verantwoordelijk gehouden, omdat hij steun en adviezen gaf aan opstandelingen in het buurland Sierra Leone, in de wetenschap welke misdaden deze opstandelingen begingen. Het ruim 349 blz. tellende  vonnis leest als een politiek horror-verhaal. Vooral het hoofdstuk Taylor’s Criminal Liability (blz. 225-264) is onthutsend. Terwijl hij als president doodleuk aan tafel zat met andere presidenten uit de regio en VN-vertegenwoordigers om rapporten van de VN en andere internationale organisaties te bespreken waarin de wandaden van de rebellen werden beschreven en veroordeeld, en hij meezong in het koor van de critici, zorgde hij in de avonduren voor de levering van wapens, munitie, voertuigen en soldaten aan diezelfde rebellen, o.a. in ruil voor diamanten.

Selectiviteit?

Het proces en de uitspraak in hoger beroep kreeg wereldwijde aandacht. Voor het eerst in de geschiedenis is een staatshoofd schuldig bevonden aan misdaden tegen de menselijkheid tijdens zijn regeerperiode. Een geweldige stap voorwaarts op weg naar mechanismen voor mondiale rechtspraak bij dit type mensenrechtenschendingen. Alleen -en daar komt de onvermijdelijke nuance- het doorbreekt nog niet de ijzeren wet dat het de overwinnaars en machthebbers zijn die recht spreken over de verliezers. En het zijn zelfs soms de machtigen die graag recht willen spreken, maar zichzelf per definitie onaantastbaar wanen, zoals de VS die geen enkel internationaal strafhof erkent uit angst voor het schuldig bevinden aan de ellenlange lijst van misdaden die het op zijn geweten heeft. Dit land kan voor tientallen interventies, samenzweringen, militaire coups en moordaanslagen op politici verantwoordelijk worden gehouden.

Met name in de Afrikaanse pers wordt deze eenzijdigheid bekritiseerd. Taylor was president van een klein en bijna armste land ter wereld. Andere brute (ex-)staatshoofden en ‘hooggeplaatsten’ staan op lijstjes om in Den Haag ter verantwoording te worden geroepen en ze komen allemaal uit Afrika, zo wordt geklaagd. Nu is dat niet juist, tenslotte was en is er ook een Joegoslavië- en Cambodja Tribunaal, maar dat neemt niet weg dat selectiviteit een niet te onderschatten bedreiging vormt voor het draagvlak dat er bestaat voor dit type mondiale rechtspraak.

Weinig opwinding in Liberia

Hoe is er in Liberia op het ultieme vonnis gereageerd? Van enige opwinding in het openbare leven was niets te merken. Er waren geen demonstraties of andere geruchtmakende tekenen van bijval dan wel afkeuring. 

De meeste kranten hadden neutrale koppen in de zin van ‘Taylor lost Appeal’, ‘Taylor Moves to British Jail’, ‘Court Affirms 50-Years Verdict’ en ‘Charles Taylor War Crimes Convictions Upheld’. Twee kranten hadden een wat andere kop, waarin steun aan Taylor doorklonk. De ‘National Chronicle’ kopte ’80 Years Denied’ alsof de oorspronkelijke eis van de aanklager uit april (80 jaar cel) ter discussie stond en was afgewezen. De ‘Insight’ plaats een kritisch vraagteken ‘Premeditated Verdict?’ daarmee suggererend dat het Tribunaal bevooroordeeld zou zijn, in het nadeel van Taylor. De ‘New Democrat’ wijdde een artikel aan de reacties vanuit de National Patriotic Party of Liberia (NPP), de partij van Taylor, die zetels heeft in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden. De ex-vrouw van Taylor is senator voor de NPP. Een oud-voorzitter van de partij verbaast zich over het definitieve vonnis omdat de hoofdschuldigen uit Sierra Leone nooit zijn vervolgd. Maar ook de Liberty Party, evenals de NPP een oppositiepartij,  sprak op een persconferentie uit dat het vonnis droevig was voor het land. De regering daarentegen steunde het vonnis omdat het de ‘werkwijze van het internationale rechtssysteem respecteert’.

Een woordvoerder van de familie van Taylor zei berustend in ‘The New Dawn’ niets anders verwacht te hebben. ‘Het was een politiek proces en vanaf het begin was duidelijk het hele Tribunaal tegen Taylor was’. Wel had de familie gehoopt dat er wat jaren van de straf zou zijn afgehaald. Maar dat is dus niet gebeurd, zodat naar verwachting de thans 65-jarige Taylor zijn verdere leven zal doorbrengen in de Britse Belmarsh Prison. Deze Londense gevangenis heeft het A-label, speciaal bedoeld voor gevangenen met een hoog politiek profiel, veelal gerelateerd aan terrorisme.  De gevangenen kunnen er wat studeren, aan gymnastiek doen en een voetbaltraining volgen die mede wordt georganiseerd door de FC Charlton Athletic.