In memoriam: Jasper Cummeh

Eergisteren, zaterdag 25 januari, werd ik –opnieuw- opgeschrikt door een sterfgeval van een Liberiaanse kennis. Ditmaal was het Jasper Cummeh, de drijvende kracht achter AGENDA:  Action for Genuine Democratic Alternatives.

Een Liberiaanse NGO, die  –in hun eigen woorden- de volgende doelstellingen heeft:

· To promote democratic dialogues in public policy making;

· To build civil society and media capacity in holding government accountable, vice versa;

· To campaign for citizens' economic and socials rights;

· To build private sector capacity, with emphasis on informal sector development.

Open Budget

Jasper was het gezicht van AGENDA. Hij vervulde een belangrijke rol in het door vele internationale organisaties gesteunde onderzoek naar de corruptie in de Liberiaanse samenleving. Dit leidde tot een geruchtmakend rapport dat een half jaar geleden werd gepubliceerd, waaruit bleek dat de politie de meest corrupte instantie van het land was. Hij was actief in ‘Open Budget’ een wereldwijde organisatie, die ijvert voor overheidsbegrotingen die helder, eerlijk en controleerbaar bijdragen aan de sociale ontwikkeling van een derde wereld land.

Jasper Cummeh

Jasper deed ook af en toe een klus voor NDI. Zo trainde hij de staf van het parlement in het schrijven van beleidsstukken en concept-wetten. En de laatste weken adviseerde hij de belangengroepen, die door NDI worden ondersteund, hoe zij effectief een wetsvoorstel kunnen doorgronden en kunnen lobbyen voor aanpassingen. Afgelopen vrijdag zou hij een vergadering leiden van één van die groepen, het CSO Consortium on Natural Resources Management. Hij belde af omdat hij zich niet goed voelde: te hoge bloeddruk. Zaterdagochtend werd hij dodelijk getroffen door een beroerte.

Jasper Cummeh was een rustige, innemende man met een scherpe geest die altijd de juiste toon wist te vinden om zijn publiek, toehoorders en leerlingen te boeien. Het is een groot verlies voor Liberia, dat deze integere autoriteit op het gebied van ‘goed bestuur’ is overleden. Op een veel te jonge leeftijd: ik schat hem rond de 45 jaar.

Malaria

Het is veelzeggend en schokkend te moeten meemaken hoe veel mensen er op relatief jonge leeftijd, tussen de dertig en vijftig jaar, in Liberia sterven. Natuurlijk, het is een van de armste landen ter wereld. En dat betekent een slechte gezondheidszorg, erbarmelijk onderwijs, ongezond eten, deplorabele woonomstandigheden enz. Kille cijfers laten dat zien. De gemiddelde leeftijd is 57 jaar, het gemiddeld jaarinkomen per hoofd van de bevolking is 585 dollar, 73% van de vrouwen en 40% van de mannen boven de 15 jaar is analfabeet enz. Zie hier voor o.a. de WHO- en  UNICEF-statistieken. Sommige cijfers zijn gedateerd, maar in grote lijnen is het beeld onveranderd.

Arme mensen lopen een groter risico jonger te sterven, zoals veel onderzoek uitwijst. Dat geldt niet alleen voor Afrika, ook uit Amsterdams onderzoek blijkt dat mensen met een laag inkomen korter leven door factoren als ongezonder eten en slechtere woonomstandigheden.

Maar Liberia heeft zo zijn eigen risico’s. Zoals malaria. In 2010 werden bijna 1 miljoen gevallen van malaria gerapporteerd en 1422 sterfgevallen. Ook hiervoor geldt dat mensen die slechter wonen, bijvoorbeeld aan moerassen of in modderstraten een groter risico lopen. Het gebruik van een klamboe wordt alom gepropageerd, en terecht. Maar realiseer je dat het in Liberia altijd om zeven uur ’s avonds donker is. Mensen liggen dan nog niet in bed, maar zitten te kletsen of lopen rond, waarbij muggen vrij spel hebben.

Naar het buitenland

Met malaria en buiktyfus kunnen de dokters nog wel overweg. Maar als het gecompliceerder is, neemt het risico snel toe, zo verzekerde een Liberiaanse collega mij, nadat hij vertelde dat zijn zus op 29-jarige leeftijd was overleden na wat ogenschijnlijk ongevaarlijke buikklachten. Liberia heeft een van de hoogste cijfers doodgeboren kinderen en sterfgevallen in het kraambed. Geen wonder dat een vrouw die het zich maar even kan veroorloven in het buitenland gaat bevallen. Zoals in de VS, waarvandaan de receptioniste van ons kantoor een paar maanden geleden terugkwam met een kerngezonde baby in haar armen. Een andere collega verblijft al 5 maanden in de VS, omdat zijn hartklachten hier niet gediagnosticeerde en dus niet verholpen konden worden. Daar heeft hij een bypass operatie ondergaan. Maar dichter bij huis zijn ook Ghana, Kenya en Zuid-Afrika gewilde uitwijkplaatsen.

Voor Liberianen die het kunnen betalen is een ziekenhuis in het buitenland een uitkomst. Maar dat is voor de meesten niet weggelegd, en wie het wel kan betalen moet tijdig alert zijn, voor het te laat is. Zoals helaas bij Jasper Cummeh het geval was.