Zoals veel in Liberia is het gekopieerd van de VS, waar op
14 juni wordt gevierd dat op die dag in 1777 de vlag van de VS officieel per
resolutie van het ‘second continental congres’ werd vastgesteld.
Ook de Liberiaanse vlag zelf is trouwens een kopie, zij het
met slecht één ster: The Lone Star State.
Een collega vertelde me dat er vroeger zelfs een boete op stond als je op 24
augustus zonder vlaggetje liep. Maar dat soort dwaasheid is gelukkig verdwenen.
Het is hier geen Noord-Korea.
Nu leert Wikipedia mij dat er ruim veertig landen zijn die
een VlagDag hebben. Van een aantal verwacht je dat: hoe nationalistischer de
sfeer, hoe groter de kans. Naast de VS zijn dat landen als Rusland, India,
Mexico, veel landen uit het voormalige Oostblok en ook opmerkelijk veel uit
Latijns-Amerika. Liberia komt overigens niet in het rijtje voor, evenmin als
een ander Afrikaans land. Aruba en Curacao blijken ook een VlagDag te hebben.
Maar er staan ook landen genoemd, waarvan je het niet zou verwachten: nuchtere
Noordwest-Europese landen: Denemarken, Zweden, Noorwegen en Finland. Hé, maar
wacht even: in Albanië , Afghanistan en Columbia is het de
onafhankelijkheidsdag, in Denemarken wordt een historische slag gevierd, in
Noorwegen het aanvaarden van de grondwet in 1814, in Peru een veldslag en in
Schotland de naamdag van de Heilige Andrew. Deze informatie van Wikipedia is
dus een allegaartje. Ook Nederland met zijn Koninginnedag had er tussen kunnen
staan. Maar dan was weer opgevallen hoe infantiel die dag is, als je het
vergelijkt met de rest. Als ik de RVD was zou ik het zo maar laten.
Overigens heeft Liberia nog meer nationalistische
feestdagen. Zoals Onafhankelijkheidsdag, de Dag van het Leger, en de Dag van
Nationale Eenheid. En, dat mag ik niet verzwijgen, de geboortedagen van de
eerste president Roberts (15 maart) en de langstzittende president Tubman (29
november).
Tweederangs burgers
Het is met het nationalisme vreemd gesteld in Liberia. Nu
geldt dat voor elke vorm van nationalisme, zeker als er een spoor(tje) van
superioriteitsgevoel in schuilt, wat haast altijd het geval is. Het land is
gesticht door Amerikaanse settlers,
ex-slaven die naar Afrika terug keerden en daar vrijheid (Liberty -
Liberia) vonden. Zij kwamen uit een land
dat hen als minderwaardigen behandelde, toch werd heel veel uit de VS
overgenomen. De staatsinrichting, de (Liberiaanse) dollar, het ontzag voor de
vrije markt, religieus fanatisme en nationalistische symbolen. Maar die settlers troffen geen leeg land aan. Er woonden –uiteraard-
Afrikanen in stamverbanden, die nooit gekoloniseerd waren geweest. De tragiek
van de Liberiaanse geschiedenis is dat de settlers, de teruggekeerde slaven, zich al snel tot de elite
ontwikkelde, die de oorspronkelijke bewoners als tweederangs burgers ging
behandelden. Zij vestigden zich in de kuststreek en –veelal protestantse-
zendelingen kwamen uit de VS om de inlanders te ‘bekeren’. Concessies werden
aan Amerikaanse bedrijven verleend, op gronden van inlandse stammen, maar de
revenuen verdwenen in de zakken van de elite. De kuststreek rond Monrovia
ontwikkelde zich, het achterland, zonder scholen, ziekenhuizen en goede wegen,
bleef steken in de 19de eeuw.
Anno 2012 zijn die tegenstellingen nog niet verdwenen. Zeker
niet die tussen ‘stad’ en ‘platteland’, maar ook niet tussen ‘settlers’ en
‘inlanders’. Hoewel er volop gemengd is getrouwd, spelen de familienaam en de
huidskleur (hoe zwarter hoe meer ‘inlander’) nog steeds een rol bij de beantwoording
van de vraag aan welke ‘kant’ iemand staat.
Liberianen zijn trots op hun land. Maar als ik met goede
kennissen wat dieper inga op de dominante Amerikaanse kenmerken die dat
nationalisme zo inkleuren, waarbij de ‘eigen bevolking’ die er al was toen de settlers arriveerden, wordt ontkend, blijkt dat die verdeeldheid –en de
ergernis hierover, er nog steeds is. Over de vlag en de feestdagen hebben we
het al gehad. Neem nou het wapen van Liberia. Daarop komt een zeilboot aanvaren
met de tekst ‘The love of Liberty brought us here’. Wat moet je daar nu mee als 'inlander'? Ter geruststelling, en tot
grote lol, van mijn kennissen vertaal ik dan het eerste couplet van het
Wilhelmus met ‘Duits Bloed’ en de koning van Spanje die altijd is geëerd.
Geschiedenis en nationalistische symbolen: ze staan meestal op zeer gespannen
voet op elkaar.
Het land van de vaders
In het boek ‘Het land van de vaders’ van de in Nederland
wonende Liberiaanse schrijver Vamba Sherif, dat ik deze week uit heb gelezen,
wordt de worsteling van Liberia met zijn geschiedenis, en de spanning tussen
settlers en inlanders, beschreven. De roman
beslaat vijf episoden, vanaf het begin van de 19de eeuw, voor de
Amerikanen aan kwamen zeilen, tot aan de burgeroorlog 15 jaar geleden. Sherif
verhaalt de belevenissen van enkele generaties, waarbij de tegenstellingen, waar de Liberiaanse geschiedenis
zo rijk aan is, op intrigerend en innemend wijze worden beschreven. Het is een Rainbow Pocket,
waarvan ik zojuist deze week las dat deze serie ophoudt te bestaan. Hopelijk
geldt dat niet voor deze roman.
