Het zal niemand zijn ontgaan in Nederland dat George Weah
het tot president van Liberia heeft geschopt. Tot nu toe was er weinig aandacht
voor het boeiende verkiezingsproces dat Liberia vanaf augustus in zijn greep
hield. Maar kranten, radio en TV berichtten deze week over zijn triomf. Na 98%
van de stemmen geteld te hebben, deelde de Nationale Kiesraad (NEC) op 28
december mee dat hij was gekozen met 61,5% van de stemmen. Ik zat op mijn
hotelkamer naar de live-stream van de NEC-persconferentie te kijken.
Onmiddellijk na de mededeling dat hij had gewonnen, vulde de Tubman Boulevard, de
toegangsweg naar het centrum waar mijn hotel aan ligt, zich met juichende,
dansende mensen. Jong en oud, mannen en vrouwen, jongens en meiden lieten de emoties
de vrije loop. En hoewel je als verkiezingswaarnemer neutraal moet zijn, liepen
bij mij ook de rillingen over de rug. Het was een spontane uitbarsting van
vreugde van zijn aanhang, die hier 12 jaar lang, met twee verloren verkiezingen,
op heeft moeten wachten.
 |
Winst in 14 van de 15 provincies
De aanhang van Weah is meestal gekenschetst als kansloze stadsjongeren
en bewoners van de sloppenwijken in de hoofdstad Monrovia, waar een derde van
de bevolking van Liberia woont.
Daar is met deze verkiezingen niet langer sprake van. Weah
won glansrijk in 14 van de 15 provincies. Soms met verbluffende cijfers zoals
90,1% in Grand Kru, 88,8% in Sinoe, 88,5% in Grand Gedeh, 85,3% in River Cess
en 81,3% in Maryland. De gemiddelde lezer van dit blog zegt deze namen
natuurlijk niets, maar dit zijn allemaal vrij dunbevolkte provincies in het
zuidwesten van land. Ver weg van Monrovia, niet alleen in afstand -over slechte
wegen-, maar ook in politieke aandacht en geldstromen. Geen wonder dat de
kandidaat van de regerende Unity Party, vice-president Boakai hier geen voet
aan de grond kreeg. Dat kreeg hij alleen in de noordoostelijke provincie Lofa,
waar zijn wieg ooit stond. Het was de enige provincie die hij (zeer ruim) won
met 84,1%.
Helverlicht stemlokaal
De 2de ronde van de verkiezingen werd gehouden op
26 december, 2de kerstdag, maar daar doen ze in Liberia niet aan.
Door de wekenlange uitstel van die 2de ronde, vanwege procedures die
waren aangespannen door verliezende partijen, was de opwinding die verkiezingen
met zich meebrengt, wel wat weggeëbd. In de week voor de verkiezingen was er
nauwelijks sprake van enig (vreedzaam) campagnegeweld. Boakai liet zich
eigenlijk niet zien; Weah deed in korte tijd nog enkele hoofdsteden aan in de dichtbevolkte
provincies, zoals Bong en Nimba. Het was de dag na kerstmis, een dag waarop
veel Liberianen moeten bekomen van feestelijke inspanningen als de kerkgang en familiebijeenkomsten,
vaak in het dorp waar men vandaan komt, en waar dan niet kan worden gestemd.
Bovendien ging het nu maar om één verkiezing tussen twee
kandidaten, terwijl op 10 oktober de mensen niet alleen een keuze moesten maken
uit 20 presidentskandidaten, maar ook nog een stem moesten uitbrengen op een
kandidaat voor het Huis van Afgevaardigden.
Dit alles leidde ertoe dat de opkomst met 56% beduidend
lager was dan op 10 oktober (75,2%).
Met een collega uit Nigeria, die werkzaam is bij de kiesraad
aldaar, bezocht ik een aantal stembureaus in het noordelijke deel van Monrovia.
Toen de stemlokalen opengingen om 8 uur stonden er weliswaar al kiezers te
wachten, maar beduidend minder dan in oktober. Dat zou de hele dag zo blijven. Korte
rijen, de stem was snel uitgebracht, de politiemensen die buiten een oogje in het
zeil moesten houden, hadden een lazy day.
Bij het sluiten van de stembussen om 6 uur was er geen haastig aanlopende kiezer
meer te bekennen. En ook het tellen van de stemmen was snel gebeurd. Moesten
wij op 10 oktober tot 3 uur ’s nachts waakzaam de handelingen van de stembureauleden
volgen, nu was het om 8 uur gepiept.
 |
| De stembus is zojuist nog bij daglicht geleegd |
We hadden overigens wel, toevallig, een a-typisch stembureau
uitgezocht om het tellen der stemmen te observeren. Het was een ruim en helverlicht
schoollokaal, waar wij in oktober het cruciale tafereel in het licht van
zaklantaarns moesten zien te volgen. Minstens zo bijzonder was dat Boakai het ruim
won van Weah (190-100), en dat was een van de weinige stemlokalen in Monrovia
waar dat gebeurde.
 |
| Boakai leest zijn nederlaagtoespraak voor |
Hoffelijke nederlaagtoespraak
De verliezende Boakai, die eigenlijk al voor de verkiezingen
het hoofd had laten hangen, gaf zich snel gewonnen. Ik was vandaag bij zijn ‘nederlaagspeech’,
die hij voor het partijkantoor van de Unity Party uitsprak. Daar waren zo’n 100
journalisten en even zovele UP-aanhangers bij. Het was een emotionele gebeurtenis,
menig traantje werd weggepinkt. In een zeldzaam hoffelijke toespraak vertelde
hij Weah gefeliciteerd te hebben en hem behulpzaam te willen zijn bij de
overdracht. Boakai benadrukte een aantal keren dat de verkiezingen vreedzaam
waren verlopen, dat het volk had gesproken en dat er aan een betere toekomst
voor Liberia gewerkt moest worden. Hij raakte een tere snaar door zijn
partij op te roepen, ik zeg het even in mijn eigen woorden, zichzelf opnieuw
uit te vinden. Want anders dan de naam doet vermoeden, was de Unity Party
allesbehalve een eenheid. Gedurende de campagne spraken vooraanstaande
partijleden met verschillende monden; sommigen liepen over naar de partij van
Weah. En het ergste van alles: de aftredende UP-president Ellen Johnson-Sirleaf
had geen vinger uitgestoken om Boakai in zijn campagne te steunen. Elke
UP-aanhanger gaf de laatste weken fors op haar af en beschuldigde haar ervan Weah
te steunen. Uiteraard heeft ze zich daar nooit over uitgesproken, maar zes
dagen voor de verkiezingen gaf ze toch een duidelijke hint in die richting. Ze
was in Gbarnga om het begin te markeren van de aanleg van een weg van Gbarnga
naar Salayea. Salayea ligt in… Lofa, het bolwerk van Boakai. Maar ze nodigde niet
Boakai, maar Weah uit, die ‘toevallig’ in de buurt was, om de eerste spade in
de grond te steken… In zijn afscheidsspeech weigerde Boakai dan ook de naam van
de president uit te spreken.
 |
| Weah en Johnson-Sirleaf scheppen er lustig op los |
Historische verkiezingen
Het waren historische verkiezingen. Voor het eerst in de geschiedenis
is een ‘indigeous’ Liberiaan in vrije en eerlijke verkiezingen (wat dát waren
ze) tot president gekozen.
De komende weken zal het feest zijn voor de CDC-aanhangers,
zo heeft de partij aangekondigd. Op 22 januari wordt Weah geïnstalleerd. Vanaf
dat moment zullen alle ogen ánders op hem gericht zijn. Gaat hij zijn belofte
waarmaken om de verstikkende corruptie aan te pakken? Om het onderwijs en de
gezondheidszorg veel beter te laten functioneren? Wie zal hij als ministers
benoemen: besmette namen uit het Charles Taylor-verleden of jonge, onkreukbare
professionals? Welke ruimte krijgt zijn met hem gekozen vicepresident Jewel
Howard-Taylor, de ex-vrouw van Charles Taylor? Welke economische politiek gaat
hij voeren om de vele natuurlijke rijkdommen van Liberia ten goede te laten
komen aan de sociale ontwikkeling in eigen land? Hoe gaat hij werk maken van
zijn opmerking dat het prima is als Liberianen naar Europa of de VS emigreren?
En hoe denkt hij zijn beloften te kunnen financieren met een staatsbegroting
van rond de 550 miljoen dollar per jaar? Vragen, waar niemand in Liberia op dit
moment antwoord op kan geven. Na 22 januari zal Weah, die beroemd en geliefd is
geworden door met zijn voeten te spreken, met woorden én daden vol aan de bak moeten om de enorme verwachtingen van zijn kiezers waar te maken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten